Ελληνικό

 Κρημνιώτη Πόλυ.
Υπεγράφη το Γενικό Μνημόνιο Συναντίληψης και Συνεργασίας για το μητροπολιτικό πάρκο του Ελληνικού μεταξύ του υπουργείου Πολιτισμού και της Ελληνικό Α.Ε. στις 24 Αυγούστου έχοντας προηγηθεί, από τις 22 Μαΐου, η έγκριση σχεδίου από το Κυβερνητικό Συμβούλιο Οικονομικής Πολιτικής.

Το Μνημόνιο Συναντίληψης και Συνεργασίας προβλέπει τους όρους συνεργασίας των δύο μερών, τον προγραμματισμό, την έκταση και τη διάρκεια της αρχαιολογικής έρευνας, την αποτύπωση, τεκμηρίωση, αποθήκευση και συντήρηση των ευρημάτων και την ανάδειξη των αρχαιοτήτων, τις διαδικασίες πρόσληψης και απασχόλησης του προσωπικού καθώς και την υπογραφή επιμέρους μνημονίων που θα εξειδικεύουν τη συνεργασία και την εκτέλεση των αρχαιολογικών ερευνών και εργασιών.

Προβλέπεται επίσης, κατόπιν υπουργικής απόφασης, η συγκρότηση πενταμελούς Επιτροπής Παρακολούθησης του Έργου με τρεις εκπροσώπους του υπουργείου Πολιτισμού και δύο της Ελληνικό για την παρακολούθηση των αρχαιολογικών εργασιών, την τήρηση των χρονοδιαγραμμάτων και την επίλυση όποιων ζητημάτων προκύψουν, παρ' ότι υπάρχει συγκεκριμένη υπηρεσία του ΥΠΠΟΑ με αυτή την αρμοδιότητα το Τμήμα Παρακολούθησης Μεγάλων Έργων.


Κομβικό σημείο

Σε κομβικό σημείο του γενικού μνημονίου, ωστόσο, αναδεικνύεται η παράγραφος 1.3 του προοιμίου, η οποία προβλέπει ότι “οι όροι του παρόντος μνημονίου και οι απορρέουσες απ' αυτό υποχρεώσεις και δικαιώματα της Ελληνικό δύναται κατά περίπτωση και κατά την κρίση της Ελληνικό να ισχύουν και δεσμεύουν οποιονδήποτε ειδικό ή καθολικό διάδοχο αυτής, μεταγενέστερο κύριο ή κάτοχο οποιουδήποτε εμπράγματου δικαιώματος ή έστω χρήστη οποιουδήποτε τμήματος οικοπέδου, κτηρίου ή χώρου εντός του ακινήτου, προστηθέντα αυτής, εργολάβο ή υπεργολάβο αυτής, και γενικά κάθε τρίτο πρόσωπο στο οποίο η Ελληνικό μεταβιβάζει δικαιώματα και υποχρεώσεις εκ του παρόντος, ενημερώνοντας σχετικά εγγράφως προς τούτο το ΥΠΠΟΑ. Σε περίπτωση μη ενημέρωσης η ΕΛΛΗΝΙΚΟ εξακολουθεί να δεσμεύεται η ίδια από το παρόν”. Η συγκεκριμένη παράγραφος δηλαδή, καθιστά τις δεσμεύσεις του μνημονίου ανίσχυρες στους διαδόχους της Ελληνικό, δηλαδή στη Lamda Developmant και όποιον άλλο.

Ανάδειξη αρχαιολογικών ευρημάτων

Σε ό,τι αφορά, μάλιστα, τη δαπάνη του αρχαιολογικού έργου και των συναφών διαδικασιών για την ανασκαφή, τη διαχείριση, την αναδειξη των αρχαιολογικών ευρημάτων, ορίζεται ότι “βαρύνει την Ελληνικό ή τον οποιονδήποτε καθολικό ή ειδικό διάδοχο αυτής κατά τα προβλεπόμενα στο 1.3 του Προοιμίου του παρόντος κατά τη δίκαιη κρίση και σύμφωνα με το αρθρο 37 παρ. 6 του Ν. 3028/2002” (αρθρο 1 παρ. 3).

Παραπομπή στην παράγραφο 1.3 του Προοιμίου γίνεται επίσης σε όλες τις δαπάνες, είτε αφορούν το κόστος των μελετών που θα απαιτηθούν για το έργο (άρθ. 2 παρ. 5), είτε στο κόστος της προστασίας των υφιστάμενων μνημείων (άρθ. 2. παρ. 9) είτε στην προστασία αρχαιοτήτων που αποκαλύπτονται (άρθ. 3 παρ 13), την αποθήκευση, συντήρηση και τεκμηρίωση κινητών ευρημάτων (άρθ. 5), την προμήθεια υλικοτεχνικής υποδομής (άρθ. 7).

Στα συγκεκριμένα σημεία σύμφωνα με αρχαιολογικούς κύκλους διαφαίνεται προσπάθεια να μετακυλιστούν οι δαπάνες από τους επενδυτές στο Δημόσιο, ενώ θέτουν ερωτηματικά για τη νομική βάση του κειμένου αλλά και την επί της ουσίας δέσμευση του επενδυτή, επί του προκειμένου της Lamda Development, πάνω σε ένα κείμενο το οποίο δεν έχει η ίδια υπογράψει.

Διαχείριση μεγάλων έργων

Σε ό,τι αφορά τη διαχείριση τόσο μεγάλων έργων, και με σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα, βεβαίως υπάρχει το προηγούμενο του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, στο οποίο, όπως είναι γνωστό, η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως τους “Δεσμώτες του Φαλήρου”, μια ομαδική ταφή 80 σιδεροδέσμιων Αθηναίων πολιτών. Ας θυμηθούμε επίσης το μετρό Θεσσαλονίκης και την περίφημη Μέση Οδό, όπου η συγκυβέρνηση Σαμαρά - Βενιζέλου έγινε αφορμή να χαθεί πολύτιμος χρόνος εις βάρος της κατασκευής του έργου, υιοθετώντας επί της ουσίας τη λύση της καταστροφής των αρχαιοτήτων διά της απόσπασής τους από τον χώρο όπου εντοπίστηκαν, ωστόσο, όπως αποδείχτηκε από την κατοπινή διαχείριση του έργου επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, έγινε εφικτή η συνύπαρξη μετρό και αρχαιοτήτων με στόχευση την απόδοση αμφοτέρων στους πολίτες.

Πρόκειται για δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα του τρόπου με τον οποίο η διαχείρισή τους, σε ό,τι αφορά αρχαιολογικά ευρήματα, αναδεικνύεται ωφέλιμη για τα ίδια τα έργα, την πολιτιστική κληρονομιά, τους πολίτες και τους επισκέπτες της χώρας.

Χωρίς γνωμοδότηση του ΚΑΣ

Της υπογραφής του Μνημονίου δεν προηγήθηκε γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, όπως προβλέπεται στον νόμο των στρατηγικών επενδύσεων. Παράλληλα εκκρεμεί από το 2014 η κήρυξη της έκτασης του Ελληνικού ως αρχαιολογικού χώρου όπως κατ' επανάληψη πρότεινε η αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων Πειραιώς, Δυτικής Αττικής και νήσων, δεδομένου ότι οι αρχαιότητες που έχουν εντοπιστεί, μεταξύ των οποίων αρχαία οικιστικά κατάλοιπα, οικοδομικά λείψανα, ταφικά σύνολα και κινητά ευρήματα, καταδεικνύουν ότι στην περιοχή είχε αναπτυχθεί ανθρώπινη δραστηριότητα ήδη από τους προϊστορικούς χρόνους.