Ταξίδι προς το Φάληρο

Της ΣΤΑΥΡΟΥΛΑΣ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ

Τι μέλλον επιφυλάσσεται στο ιστορικό κτήριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης; Ποια θα είναι η χρήση του όταν οι υπηρεσίες του ιδρύματος μεταφερθούν στο Φάληρο; Προς το παρόν, άγνωστο. Χθες, πάντως, στο υπέροχο αναγνωστήριό του, που σχεδίασε ο Χάνσεν στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, υπό τις μελωδίες του Μότσαρτ και παρουσία μιας σειράς δημάρχων, συμπεριλαμβανομένου του Γιώργου Καμίνη, σήμανε η εκκίνηση ενός «ταξιδιού δημιουργικότητας, τέχνης και λόγου» που αποβλέπει στη γνωριμία των Αθηναίων με όσα υπόσχεται το Κέντρο Πολιτισμού - Ιδρυμα «Σταύρος Νιάρχος» όταν με το καλό η ΕΒΕ και η Εθνική Λυρική Σκηνή μεταστεγαστούν.

Το αναγνωστήριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης πλημμύρισε χθες από τις μελωδίες του «Ντον Τζιοβάνι». Τις ερμήνευσαν ζωντανά οι καλλιτέχνες της Λυρικής που απαρτίζουν την ευέλικτη και δημοφιλή «Οπερα της Βαλίτσας» Στα χρόνια που μεσολαβούν ώς την παράδοση των νέων κτηρίων, φιλοδοξία του ΚΠΙΣΝ είναι να συγκροτηθεί μια «ενεργός κοινότητα παιδείας και πολιτισμού» ώστε οι δημιουργίες του Ρέντζο Πιάνο να μη μείνουν άδεια κελύφη αλλά να σφύζουν από ζωή. Κάτι για το οποίο δεν απαιτείται μόνον η δική του οικονομική ενίσχυση -λεφτά υπάρχουν!- αλλά και ένα πλέγμα συνεργιών ανάμεσα σε διάφορους θεσμούς.
Το πρώτο κύμα εκδηλώσεων από όσες θα υλοποιηθούν ώς το 2016 στηρίζεται στη συνεργασία των δύο μεγάλων εθνικών ιδρυμάτων με τις δημοτικές βιβλιοθήκες της Αθήνας, του Χαλανδρίου, της Ηλιούπολης, του Χαϊδαρίου και της Δραπετσώνας, με το πρόγραμμα Future Library και με την οικολογική οργάνωση WWF.
Τι ακριβώς περιλαμβάνει το «ταξίδι»; Ζωντανές παραστάσεις στις γειτονιές του «Ντον Τζιοβάνι» σε σκηνοθεσία Αλέξανδρου Ευκλείδη, με το πιο ευέλικτο οπερατικό σχήμα της χώρας, τη δημοφιλή «Οπερα της Βαλίτσας» της Λυρικής, εργαστήρια πειραματικών ταινιών στις βιβλιοθήκες όπως και αγώνες ρητορικής, καταγραφές των όποιων πράσινων χώρων έχουν απομείνει στην πόλη και συζητήσεις για την αξιοποίησή τους, καθώς και αναγνώσεις λογοτεχνικών κειμένων από μια πλειάδα καλλιτεχνών - ανάμεσά τους οι Φ. Δεληβοριάς, Κ. Μαραβέγιας, Π. Μουζουράκης, Γ. Στάνκογλου, Δ. Ημελλος, Α. Μουτούση, Στ. Γουλιώτη, Α. Παπούλια και Δ. Πιατάς.
Οι παραπάνω δράσεις θα έχουν διάρκεια ώς τα τέλη Φεβρουαρίου και η συμμετοχή σε όλες είναι δωρεάν. Για τα κινηματογραφικά εργαστήρια, ωστόσο, όπως και τα debate, χρειάζεται προεγγραφή, καθώς οι ομάδες τους είναι ολιγομελείς.
«Το Κέντρο Πολιτισμού - Ιδρυμα "Σταύρος Νιάρχος" ανήκει στον ελληνικό λαό, στον κόσμο που πορεύεται με περισσή αξιοπρέπεια και υπομονή τις δύσκολες στιγμές που πέρασε και περνά ο τόπος μας σήμερα» τόνισε ο επικεφαλής του Γιάννης Τροχόπουλος: «Οι κοινωνίες μπορεί να υποφέρουν ή να εφησυχάζουν από μόνες τους, εξαιτίας λαθών που οφείλονται σε αδυναμίες. Το μόνο σίγουρο είναι ότι οι κοινωνίες δεν αλλάζουν ποτέ από μόνες τους, ούτε μεταμορφώνονται σε κάτι καλύτερο ως διά μαγείας.
Αυτό γίνεται μόνο με την απόφαση των τοπικών κοινωνιών, αλλά και τη θέληση των ανθρώπων σε ατομικό επίπεδο, όταν και εφόσον αποφασίσουμε να γίνουμε, όπως σοφά γράφει ο συγγραφέας και πρόεδρος του εφορευτικού συμβουλίου της Εθνικής Βιβλιοθήκης Σταύρος Ζουμπουλάκης, "άνθρωποι της ευθύνης απέναντι στο συνάνθρωπο, άνθρωποι του ελέους και της αλληλεγγύης"».
Ο Σταύρος Ζουμπουλάκης, με την ιδιότητα και του οικοδεσπότη, δεν θέλησε να επεκταθεί στα τεράστια προβλήματα που αντιμετωπίζει το ίδρυμα, τα οποία «απειλούν την ίδια τη λειτουργία». «Σήμερα είναι μια μέρα ελπίδας», είπε, αισιοδοξώντας ότι «η Ελλάδα θα αποκτήσει κάποτε την Εθνική Βιβλιοθήκη που δικαιούται».
Εν αναμονή της ανακοίνωσης του νέου της διευθυντή -ο κύβος ερρίφθη, αλλά ακόμα να καθαρογραφούν τα πρακτικά της επιτροπής αξιολόγησης- η ΕΒΕ συνδιαμορφώνει το περιεχόμενο των εκδηλώσεων στις πέντε δημοτικές βιβλιοθήκες που συμμετέχουν στο πρόγραμμα και στις 21 του μηνός, την πιο μεγάλη βραδιά του χρόνου, θα φιλοξενήσει με τη σειρά της γνωστούς καλλιτέχνες που θα διαβάζουν αποσπάσματα από αγαπημένα τους βιβλία.
«Οσο μεγάλη κι αν είναι η νύχτα, η μέρα στο τέλος θα διαυγάσει» είπε χαρακτηριστικά ο γνωστός δοκιμιογράφος, λίγο πριν ξεκινήσει ο ίδιος να διαβάζει ένα από τα λαμπρότερα δείγματα της νεοελληνικής λογοτεχνίας, το «Πίστομα» του Κωνσταντίνου Θεοτόκη. Ενα σύντομο διήγημα, πρωτοδημοσιευμένο το 1899, αποκαλυπτικό του πόσο κτηνώδης μπορεί να αποδειχθεί η ανθρώπινη φύση όταν πάνω της ασκείται αφόρητη πίεση...