Το τουριστικό «προϊόν» και το πολιτιστικό...υποπροϊόν!
Μαντζάνας Θάνος/18.08.2013
Τρία διαφορετικά γεγονότα συνέβησαν τον τελευταίο καιρό, το καθένα με
την δική του και καθόλου ευκαταφρόνητη σημασία αλλά αν τα δούμε
συνδυαστικά – παρ' ότι δεν είναι καθόλου σχετικά μεταξύ τους – αποκτούν
μία ευρύτερη και μεγαλύτερη.
α) Η γνωστή υπόθεση του κατά τα άλλα σφραγισμένου από τον ΣΔΟΕ νυχτερινού κέντρου της Χαλκιδικής το οποίο μιαν ημέρα αργότερα άνοιξε κανονικότατα για μιαν εμφάνιση του Πάνου Κιάμου...Σαφώς βέβαια ένοχος ασύστολης φοροδιαφυγής είναι ο επιχειρηματίας αλλά κατά πόσον είναι άμοιρος ευθυνών σε αυτήν και ο εν λόγω αοιδός; Και, το κυριότερο ίσως, μήπως δεν είναι εντελώς αθώοι και οι θαμώνες του μαγαζιού και θεατές της συναυλίας;
β) Η επίσης γνωστή εφημερίδα που μονίμως έχει...«Θέμα» (πάντοτε άχρηστο και σταθερά ανώφελο για την πλειοψηφία των πολιτών αλλά συνήθως άμεσα ή έμμεσα αρκούντως επωφελές για τον σχεδόν ομώνυμο της εκδότη και διευθυντή της) σε πρόσφατο πρωτοσέλιδο της έκανε δύο αποκαλύψεις για νέο σε ηλικία και – καλώς ή κακώς και φυσικά για τους πλέον λανθασμένους λόγους – λίαν προβεβλημένο βουλευτή της ΧΑ. Οι αποκαλύψεις αυτές συντελούντο διαμέσου φωτογραφίας στην παραλία - ώστε να φαίνεται καθαρά και το ολοένα και πιο καλογυμνασμένο σώμα του...- του πρωτοπαλίκαρου του αρχηγού του ακροδεξιότατου κόμματος και ήταν αφενός το άρτι αποκτηθέν τατουάζ του με την σβάστικα και η σχέση του με την...Μις Τουρισμός (τα μοναδικά προσόντα που προφανώς χρειάζονται για να αποκτήσει μια κοπέλα αυτό τον επίζηλο τίτλο ήταν απολύτως ορατά στο καλλίπυγον σώμα της εικονιζομένης, πλην βεβαίως των ελαχίστων και λίαν απαραίτητων που κάλυπτε το – brazilian άνευ αμφιβολίας! – μπικίνι της). Λεπτομέρεια που δεν πρέπει να διαλάθει της προσοχής μας: Σε αρκετά μακρινό σημείο του ιδίου πρωτοσέλιδου, δήθεν τυχαία αλλά διόλου συμπτωματικά, προβαλλόταν ένα άλλο θέμα του φύλλου με τον «χολιγουντιανό» τίτλο «Camping με τον Αλέξη». Η σύνοψη – υπότιτλος του θέματος αυτού ήταν «Η νεολαία του ΣΥΡΙΖΑ συνδυάζει έξυπνα διακοπές και πολιτικές συζητήσεις». Δεν έχει καμία σημασία ότι το καλοκαιρινό camping παλαιότερα της νεολαίας του ΣΥΝ και νυν του ΣΥΡΙΖΑ αποτελεί όχι απλά παράδοση αλλά θεσμό εδώ και αρκετά χρόνια, οι αναγωγές αλλά και οι συγκρίσεις (με τον προαναφερθέντα οπαδό του Χίτλερ μεν αλλά και νεαρό, γεροδεμένο και «άντρακλα» φέρελπι Έλληνα βουλευτή ο οποίος ως απόδειξη όλων αυτών πήρε ως λάφυρο την «Μις Τουρισμός») στις οποίες ωθούσε το αναγνωστικό της κοινό – που κατά βάση αποτελείται από «μέσους Έλληνες» και πιθανότατα στην πλειοψηφία του αρσενικού γένους – η εφημερίδα δεν θα μπορούσαν να είναι περισσότερο φανερές.
γ) Το διεθνές συνέδριο φιλοσοφίας που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα και το οποίο, αν και προσωπικά φοβόμουν το ακριβώς αντίθετο, η αρχαιόπληκτη και αρχαιολάγνα (όχι όμως και πραγματικά αρχαιολάτρισσα...) ΧΑ ευτυχώς όχι μόνο δεν παρενόχλησε αλλά και ούτε προσπάθησε να καπηλευτεί/εκμεταλλευτεί. Ίσως απλά να τους διέφυγε...
Ας αρχίσουμε λοιπόν από το τελευταίο. Ενας πνευματικός μας άνθρωπος δήλωσε με αφορμή το προαναφερθέν συνέδριο ότι «οι τουρίστες θέλουν πολιτισμό και όχι σουβλάκια» και δεν θα μπορούσα να συμφωνώ περισσότερο αλλά αυτό προφανώς δεν σημαίνει ότι οι μόνοι τουρίστες που μπορεί να θέλουμε και να προσπαθούμε να προσελκύσουμε στην χώρα μας είναι...φιλόσοφοι, έτσι δεν είναι; Ενας από τους σημαντικότερους τομείς της οικονομίας μας (στον οποίο επιπλέον, παρά τις περικοπές μισθών και μειώσεις προσωπικού, εξακολουθούν να απασχολούνται ουκ ολίγοι άνθρωποι) που όντως είναι και πρέπει να είναι και μία από τις κυριότερες πλουτοπαραγωγικές πηγές της Ελλάδας δεν μπορεί προφανώς να συντηρηθεί με λίγους χιλιάδες διανοούμενους και ακαδημαϊκούς, το να υποστηρίξει κανείς κάτι τόσο ανέφικτο θα ήταν εξίσου αφελές και αστείο όσο και όταν κάποιοι πριν μερικά χρόνια προσπαθούσαν να μας πείσουν ότι η τουριστική βιομηχανία μας έπρεπε να επικεντρωθεί αποκλειστικά σε ελάχιστες δεκάδες – συνήθως ηλικιωμένων...- πολυεκατομμυριούχων οι οποίοι θα έρχονταν στην Ελλάδα για να...παίξουν γκολφ! Από την άλλη φυσικά και δεν μας θέλουμε τουρίστες χαμηλού μορφωτικού, ίσως ακόμα και διανοητικού επιπέδου που είναι δέσμιοι των κάθε είδους εθισμών τους και διέπονται από τις πλέον σκοτεινές και χαμηλές ορμές του ανθρωπίνου θυμικού όπως ο έφηβος από την Αγγλία που σκότωσε τον ομοεθνή συνομήλικο του στην Κρήτη στις αρχές του μήνα, αυτούς/ές δηλαδή που «ακολουθούν το κοπάδι/κάτω στην Ελλάδα για διακοπές» όπως πολύ εύστοχα το έθετε το τραγούδι των Blur «Girls And Boys» ήδη το '94. Ποιος λοιπόν είναι αυτός ο κόσμος ο οποίος δυνητικά θα ενδιαφερόταν να έρθει στην Ελλάδα για το πνεύμα και τον πολιτισμό – παλαιότερα αλλά και σύγχρονα όμως – που έχουμε να προσφέρουμε στους επισκέπτες της πέραν του τριδύμου «ήλιος, θάλασσα, τζατζίκι» και ίσως και του δέλεαρ του άφθονου, καλού και δωρεάν...σεξ που πάντα φαίνεται ως άδηλη υπόσχεση πίσω και μέσα από αυτό;
Ενας πολύ μεγάλος αριθμός ανθρώπων από πολλές χώρες του κόσμου, είναι η προφανής και πολύ απλή απάντηση. Άντρες και γυναίκες ενός ευρύτατου ηλιακού φάσματος (προσωπικά θα έλεγα από τα είκοσι μέχρι τουλάχιστον και τα πενήντα πέντε, ολόκληρη δηλαδή η πιο δημιουργική, παραγωγική και εν γένει αποδοτική περίοδος της ανθρώπινης ζωής) και ανάλογης ποικιλίας ως προς το οικονομικό τους επίπεδο, φοιτητές, εργαζόμενοι αλλά ακόμα και συνταξιούχοι οι οποίοι πολύ απλά να πιστεύουν στο αξίωμα «ο ι άνθρωποι – άρα και τα προϊόντα του πνεύματος τους, αυτά τα δύο συνδέονται άρρηκτα – πάνω από τα κέρδη». Με μια κουβέντα άνθρωποι που ίσως να μην δηλώνουν και να μην αυτοπροσδιορίζονται ως αριστεροί, μπορεί ακόμα και να μην ψηφίζουν κόμματα που είναι τυπικά «αριστερά» αλλά πιστεύουν, επιθυμούν και ονειρεύονται έναν καλύτερο, πιο δίκαιο και πιο ελεύθερο κόσμο για όλους τους ανθρώπους. Αρα φύσει και θέσει ανήκουν στην σημερινή αριστερά, την αριστερά που πριν και πάνω απ' όλα δεν μπορεί παρά να είναι ουμανιστική – ή μήπως υπάρχει καμία αντίρρηση επ' αυτού;
Ως άνθρωποι που ζουν σήμερα, το 2013 και είναι συντονισμένοι με την εποχή τους, όλοι αυτοί/ές οι άντρες και οι γυναίκες έχουν ένα συγκεκριμένο τρόπο ζωής (δηλαδή lifestyle διότι αυτή είναι η αυθεντική έννοια του όρου και όχι η τόσο αρνητική την οποία ορισμένοι μας ανάγκασαν δυστυχώς να της προσδώσουμε στην Ελλάδα) που αντίστοιχα καθορίζεται από αρκετά κοινά χαρακτηριστικά. Προσέχουν την διατροφή τους και φροντίζουν στην φυσική τους κατάσταση αρκούντως περισσότερο από όσο ο μέσος άνθρωπος είκοσι χρόνια πριν (κάτι που άλλωστε συνάδει τόσο πολύ με το αρχαιοελληνικό «νους υγιής εν σώματι υγιεί», πόσο μάλλον δε όταν βρίσκονται στην χώρα μας) και κατά συνέπεια θέλουν μια κουζίνα με όχι μόνο καλομαγειρεμένα μα και υγιεινά φαγητά αλλά και να έχουν στην διάθεση τους κοντά στους χώρους διαμονής τους κάποιες αθλητικές εγκαταστάσεις ή ακόμα και γυμναστήρια και όλα αυτά ενταγμένα σε έναν ορθολογικό και φιλικό προς το περιβάλλον σχεδιασμό. Το Διαδίκτυο αποτελεί πλέον μεγάλο και αναπόσπαστο τμήμα της ζωής τους, ενημερώνονται από αυτό και μετέχουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, προφανώς λοιπόν απαιτούν από την χώρα που τους φιλοξενεί επαρκείς ευρυζωνικές υποδομές και wi-fi παντού, σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερο ποσοστό με ελεύθερη πρόσβαση ή έστω με πολύ χαμηλή χρέωση και προφανέστατα το τελευταίο που αναμένουν όταν πηγαίνουν διακοπές σε εξαιρετικά δημοφιλείς κει πολυσύχναστους προορισμούς είναι σχεδόν τριήμερα...black out όπως το πρόσφατο στην Σαντορίνη!
Η τόσο πολυάριθμη όμως αυτή ομάδα των εν δυνάμει τουριστών στην Ελλάδα χρησιμοποιεί το Internet και γενικότερα την ψηφιακή τεχνολογία και ως κυριότερη πηγή της ψυχαγωγίας και διασκέδασης της. Αυτό σημαίνει ότι και οι πολιτισμικές της συνήθειες, αναφορές μα και πρότυπα έχουν αλλάξει κατά πολύ σε σχέση ακόμα και με το πρόσφατο παρελθόν...Ποιος να ψέξει δηλαδή και γιατί ακόμα και να μας ενοχλήσει το γεγονός ότι για παράδειγμα ένα παιδί είκοσι πέντε ετών από την Φινλανδία δεν γνωρίζει καν το έργο του Μίκη Θεοδωράκη και άρα δεν το σέβεται καθόλου μα ούτε και τον ίδιο ως δημιουργό; Δεν πρόκειται για «έγκλημα καθοσιώσεως» ούτε για καθύβριση των ιερών και των οσίων μας – όσο και αν κάποιοι μπορεί να το δουν έτσι...- παρά μόνο για την πραγματικότητα όπως αυτή αναπόφευκτα αλλάζει στο πέρασμα του χρόνου. Άλλωστε κάθε νόμισμα έχει δύο πλευρές και ακόμα και σε παλαιότερες και πολύ διαφορετικές εποχές εκτός Ελλάδας ασύγκριτα λιγότεροι γνώριζαν τον μεγάλο συνθέτη μας για τα έργα του που τιμούν τόσο την ελληνική μουσική όσο και την παράδοση της ημέτερης αριστεράς από όσους τον ήξεραν μόνο για το...«Zorba The Greek»! Και όσο και αν ο ίδιος ο Μ. Θ. και ο Μιχάλης Κακογιάννης, ακόμα και ο Αντονι Κουίν που χόρεψε το θρυλικό συρτάκι στην ομώνυμη ταινία, δεν ευθύνονται καθόλου για αυτό επί πάρα πολλά χρόνια το συγκεκριμένο μουσικό θέμα συνόδευσε – αν δεν ταυτίστηκε...- με μία ελληνική «τουριστική ανάπτυξη» που χαρακτηριζόταν από αυθαίρετα καταλύματα πάνω ή και μέσα στο κύμα, αισθητική της άσπρης πλαστικής καρέκλας και προσωπικό που δεν μιλούσε καν σωστά ελληνικά, πόσο μάλλον οποιαδήποτε ξένη γλώσσα και μόνο του μέλημα ήταν να κατακλέψει στον λογαριασμό τους «κουτόφραγκους». Αλλά ακόμα και σήμερα αυτό ισχύει σε μεγάλο βαθμό, το ομολογουμένως – για εμένα τουλάχιστον...– θλιβερό θέαμα ενός «ελληνικού φεστιβάλ» στο Τορόντο όπου λέει καταρρίφθηκε το παγκόσμιο ρεκόρ αριθμού χορευτών συρτακίου (!!) είχε ως ηχητική επένδυση το ίδιο κομμάτι...Με όλο το σέβας στον Μ. Θ. αυτό δεν είναι ούτε το κλέος που μπορεί να επιθυμεί αλλά ούτε και η τουριστική εικόνα που θέλει να προβάλλει ως θέλγητρο μια χώρα στον κόσμο του σήμερα.
Για να συνδέσω λοιπόν τα τρία γεγονότα που ανέφερα στην αρχή, είναι δυνατόν να αφήσουμε αυτό το αξιόλογο τουριστικό κοινό να πέσει στην παγίδα του Χρυσαυγίτη γητευτή των Μις Τουρισμός και να γίνει βορά των σκοταδιστικών επιδιώξεων του ιδίου και των ομοίων του ή να τον προσελκύσουμε με δείγμα του πολιτισμού μας τον κάθε Κιάμο; Αναμφίβολα όχι, το ζήτημα είναι πως θα το επιτύχουμε αυτό...Αποψη μου είναι ότι κατ' αρχήν η τουριστική βιομηχανία μας πρέπει κατά το δυνατόν να περάσει επιχειρηματικά αλλά ακόμα και να στελεχωθεί με ανθρώπους αναλόγους από κάθε πλευρά των τουριστών που θέλουμε να φέρουμε στην Ελλάδα. Εξίσου αν όχι και περισσότερο σημαντικό όμως είναι και να δημιουργήσουμε νέα πολιτισμικά πρότυπα και να στηρίξουμε, να αναπτύξουμε και να προωθήσουμε τα ουκ ολίγα τέτοια που ήδη υπάρχουν, πρότυπα τέτοια ώστε να είναι κατά πρώτον κατανοητά και κατά δεύτερον ελκυστικά σε αυτού του είδους το κοινό από όλο τον κόσμο. Για να επανέλθω στο παραπάνω παράδειγμα, το εικοσιπεντάχρονο παιδί από την Φινλανδία μπορεί να μην ξέρει – αλλά και να μην ενδιαφέρεται να μάθει...- τον Μ. Θ. αλλά αυτό διόλου δεν συνεπάγεται ότι δεν θα ακούσει με ευχαρίστηση κάποιον από τους τόσους νεότερους καλούς τραγουδοποιούς μας οι οποίοι χρησιμοποιούν μια πιο «διεθνιστική» μα και σύγχρονη μουσική γλώσσα (δεν αναφέρω κανένα παράδειγμα ακριβώς για να μην θεωρηθεί ότι ευνοώ οποιονδήποτε περισσότερο από κάθε άλλον).
Σε ποια πολιτική συγκυρία μπορούν να συμβούν αμφότερα αυτά; Μα βέβαια με μιαν αριστερή κυβέρνηση...Αν όμως σε μια τέτοια περίπτωση δεν θα υπήρχε κανένα πρόβλημα για το πρώτο θα υπήρχαν πολλά και ποικίλα αναφορικά με το δεύτερο και νομίζω ότι οι περισσότεροι αντιλαμβάνονται τι εννοώ. Για να λέμε τα πράγματα με το όνομα τους η ελληνική αριστερά έχει μετατρέψει πάρα πολλές από τις πολιτισμικές (και δυστυχώς όχι μόνον...) αξίες της σε τοτέμ και αν οι αξίες είναι κάτι χρήσιμο και καθόλα σεβαστό τα κάθε είδους τοτέμ είναι ένας στείρος, κενός αναχρονισμός που απλά σε εμποδίζει να προχωρήσεις όταν δεν σε κρατά στάσιμο ή και σε αναγκάζει να πηγαίνεις όπισθεν. Εν ολίγοις τα πολιτισμικά πρότυπα της ελληνικής αριστεράς κατά την γνώμη μου χρειάζονται κατεπειγόντως επί της ουσίας εκσυγχρονισμό (χωρίς αυτό ουδόλως να σημαίνει ότι πρέπει και να απεμπολήσουμε ή έστω να «αποκαθηλώσουμε» εκείνα του παρελθόντος) και, θα το υποστηρίξω αταλάντευτα για μιαν ακόμα φορά, δεν υπάρχει τίποτα το μεμπτό ή μη σύμφωνο με την «αριστερή ηθική» σε αυτό.
Η κατάληξη του φημολογούμενου (και πιθανότατα ψευδεπίγραφου αλλά αυτό είναι άλλη υπόθεση...) τελευταίου χρησμού του μαντείου των Δελφών προς τον Ιουλιανό τον Παραβάτη, δηλαδή «ου παγάν λαλέουσαν, απέσβετο και λάλον ύδωρ», μπορεί ίσως να σηματοδότησε και το τυπικό τέλος της ειδωλολατρικής θρησκείας μα κάθε άλλο παρά συνέβη το ίδιο και με το αρχαίο ελληνικό πνεύμα και τον πολιτισμό που προέκυψε από αυτό. Επέζησαν στην κουλτούρα του Βυζαντίου, πέρασαν στις αραβικές χώρες και τον εκεί ισλαμικό πολιτισμό και στη συνέχεια από αμφότερες αυτές τις πηγές αρδεύτηκε η Ευρώπη έτσι ώστε να ανάψει η φλόγα της Αναγέννησης που μετά έδωσε την λάμψη του Διαφωτισμού ο οποίος οδήγησε στη νεωτερικότητα. Ανέκαθεν τα σύμβολα, ακόμα και οι φορείς, φυσικά πρόσωπα και μη, κάθε πολιτισμού μπορεί βέβαια να άλλαζαν, κάποτε ακόμα και να λησμονούντο, αν όμως τα σημαινόμενα (οι αρχές, οι αξίες και το περιεχόμενο αυτού του πολιτισμού) ήταν σωστά και επωφελή, δηλαδή αληθινά ουμανιστικά, ουδέποτε έσβησαν ή εξαφανίστηκαν. Απλά μετασχηματίστηκαν κατάλληλα για μεταγενέστερες εποχές, γιατί λοιπόν να φοβόμαστε ότι δεν θα συμβεί το ίδιο και με τις άριστες πλευρές της κουλτούρας και του πνεύματος της ελληνικής αριστεράς;
Για να τα καταφέρει όμως όλα αυτά μια αριστερή κυβέρνηση πρέπει πριν απ' όλα να εκλεγεί και πιστεύω ότι οι δύο κινήσεις που προανέφερα μπορούν να συμβάλλουν πολύ και σε αυτό για το κόμμα το οποίο θα αρχίσει να τις κάνει. Για να το θέσω απλούστερα και σαφέστερα, άνθρωποι όπως οι εν δυνάμει τουρίστες που περιέγραψα παραπάνω υπάρχουν και στην Ελλάδα, άνθρωποι που, ανεξάρτητα από το αν δηλώνουν αδιάφοροι για την πολιτική, απολίτικοι εξ απόψεως ή αυτοτοποθετούνται σε μια πληθώρα πολιτικών χώρων περισσότερο ή λιγότερο όμορων με τον ΣΥΡΙΖΑ επί της ουσίας είναι αριστεροί/ές. Αν λοιπόν δουν το κόμμα της ανανεωτικής, ριζοσπαστικής αριστεράς να αλλάζει και να εκσυγχρονίζει τα πολιτισμικά πρότυπα του, ακόμα ίσως και την συνολική άποψη/πρόταση του περί των αισθητικών τέτοιων, υπάρχει πολύ σοβαρή πιθανότητα αρκετοί/ές από αυτού/ές (μελλοντικά μπορεί και όλοι, αν και αυτό είναι μάλλον υπεραισιόδοξο...) να γίνουν ψηφοφόροι του. Και προφανώς θα είναι πολύ πιο εύκολο για μια αριστερή κυβέρνηση η οποία θα έχει εκλεγεί από τέτοιους συνειδητούς και συνάμα συνειδητοποιημένους επί καίριων θεμάτων ψηφοφόρους να αναβαθμίσει ακόμα περισσότερο το πολιτισμικό προϊόν της χώρας και διαμέσου αυτού και το τουριστικό, κάνοντας το ελκυστικότερο και τελικά και πιο προσοδοφόρο. Αυτό δεν είναι και το πλέον επίμαχο ζητούμενο, τόσο για την τωρινή αδιακόπως «Μνημονιομνημονεύουσα» κυβέρνηση όσο και για οποιαδήποτε άλλη και ειδικά εν τω μέσω της τουριστικής περιόδου;
Κατά την ταπεινή μου γνώμη δεν τίθεται καν ζήτημα για το αν προηγείται η οικονομική ανασυγκρότηση και ανάπτυξη της χώρας μας ή η πνευματική και πολιτισμική αναγέννηση και αναβάθμιση της, αμφότερα αποτελούν εξίσου και την ίδια προτεραιότητα, κάτι περισσότερο και από πρώτη! Και ο λόγος για αυτό είναι απλούστατος, οι δύο αυτοί παράμετροι όχι μόνον αλληλοσυμπληρώνονται αλλά και αλληλοεξαρτώνται σε απόλυτο βαθμό, το πρώτο δεν μπορεί να συμβεί δίχως το δεύτερο και αντίστροφα. Το να το συνειδητοποιήσει αυτό στην οδό προς τις κάλπες και να το κάνει πράξη μετά την εκλογή της, να υλοποιήσει δηλαδή ταυτόχρονα αυτές τις δύο προτεραιότητες, τολμώ να πω ότι θα είναι το μεγαλύτερο στοίχημα μιας κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ...και είναι ζήτημα ζωής και θανάτου να το κερδίσει! Αν βέβαια θέλουμε κάποτε να βρεθούμε με μια κοινωνία που να πλησιάζει έστω λίγο εκείνη που οι περισσότεροι/ες από εμάς ελπίζουμε και ονειρευόμαστε, μια κοινωνία υγιέστερη, ευνομούμενη μα και δικαιότερη, λιγότερο άνιση και πιο ευημερούσα, τουλάχιστον τόσον ώστε οι πολίτες/δες της να είναι και να αισθάνονται επαρκώς ελεύθεροι/ες...
(Το βίντεο του «Girls And Boys» των Blur, ενδεικτικό του κατάφωρα
ειρωνικού τρόπου με τον οποίο ένα βρετανικό συγκρότημα που τα μέλη του
διαθέτουν ένα το λιγότερο ικανοποιητικό πνευματικό επίπεδο έβλεπε την
«καλοκαιρινή κουλτούρα» και το είδος τουριστών το οποίο κάποιοι
εξακολουθούν να θέλουν να προσελκύσουν στην χώρα μας. Σχεδόν είκοσι
χρόνια νωρίτερα και μιαν ολόκληρη δεκαετία πριν οι Ολυμπιακοί της Αθήνας
προσκαλέσουν τόσους/ες πολλούς/ές να «ζήσουν τον μύθο τους» στην
Ελλάδα...)
α) Η γνωστή υπόθεση του κατά τα άλλα σφραγισμένου από τον ΣΔΟΕ νυχτερινού κέντρου της Χαλκιδικής το οποίο μιαν ημέρα αργότερα άνοιξε κανονικότατα για μιαν εμφάνιση του Πάνου Κιάμου...Σαφώς βέβαια ένοχος ασύστολης φοροδιαφυγής είναι ο επιχειρηματίας αλλά κατά πόσον είναι άμοιρος ευθυνών σε αυτήν και ο εν λόγω αοιδός; Και, το κυριότερο ίσως, μήπως δεν είναι εντελώς αθώοι και οι θαμώνες του μαγαζιού και θεατές της συναυλίας;
β) Η επίσης γνωστή εφημερίδα που μονίμως έχει...«Θέμα» (πάντοτε άχρηστο και σταθερά ανώφελο για την πλειοψηφία των πολιτών αλλά συνήθως άμεσα ή έμμεσα αρκούντως επωφελές για τον σχεδόν ομώνυμο της εκδότη και διευθυντή της) σε πρόσφατο πρωτοσέλιδο της έκανε δύο αποκαλύψεις για νέο σε ηλικία και – καλώς ή κακώς και φυσικά για τους πλέον λανθασμένους λόγους – λίαν προβεβλημένο βουλευτή της ΧΑ. Οι αποκαλύψεις αυτές συντελούντο διαμέσου φωτογραφίας στην παραλία - ώστε να φαίνεται καθαρά και το ολοένα και πιο καλογυμνασμένο σώμα του...- του πρωτοπαλίκαρου του αρχηγού του ακροδεξιότατου κόμματος και ήταν αφενός το άρτι αποκτηθέν τατουάζ του με την σβάστικα και η σχέση του με την...Μις Τουρισμός (τα μοναδικά προσόντα που προφανώς χρειάζονται για να αποκτήσει μια κοπέλα αυτό τον επίζηλο τίτλο ήταν απολύτως ορατά στο καλλίπυγον σώμα της εικονιζομένης, πλην βεβαίως των ελαχίστων και λίαν απαραίτητων που κάλυπτε το – brazilian άνευ αμφιβολίας! – μπικίνι της). Λεπτομέρεια που δεν πρέπει να διαλάθει της προσοχής μας: Σε αρκετά μακρινό σημείο του ιδίου πρωτοσέλιδου, δήθεν τυχαία αλλά διόλου συμπτωματικά, προβαλλόταν ένα άλλο θέμα του φύλλου με τον «χολιγουντιανό» τίτλο «Camping με τον Αλέξη». Η σύνοψη – υπότιτλος του θέματος αυτού ήταν «Η νεολαία του ΣΥΡΙΖΑ συνδυάζει έξυπνα διακοπές και πολιτικές συζητήσεις». Δεν έχει καμία σημασία ότι το καλοκαιρινό camping παλαιότερα της νεολαίας του ΣΥΝ και νυν του ΣΥΡΙΖΑ αποτελεί όχι απλά παράδοση αλλά θεσμό εδώ και αρκετά χρόνια, οι αναγωγές αλλά και οι συγκρίσεις (με τον προαναφερθέντα οπαδό του Χίτλερ μεν αλλά και νεαρό, γεροδεμένο και «άντρακλα» φέρελπι Έλληνα βουλευτή ο οποίος ως απόδειξη όλων αυτών πήρε ως λάφυρο την «Μις Τουρισμός») στις οποίες ωθούσε το αναγνωστικό της κοινό – που κατά βάση αποτελείται από «μέσους Έλληνες» και πιθανότατα στην πλειοψηφία του αρσενικού γένους – η εφημερίδα δεν θα μπορούσαν να είναι περισσότερο φανερές.
γ) Το διεθνές συνέδριο φιλοσοφίας που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα και το οποίο, αν και προσωπικά φοβόμουν το ακριβώς αντίθετο, η αρχαιόπληκτη και αρχαιολάγνα (όχι όμως και πραγματικά αρχαιολάτρισσα...) ΧΑ ευτυχώς όχι μόνο δεν παρενόχλησε αλλά και ούτε προσπάθησε να καπηλευτεί/εκμεταλλευτεί. Ίσως απλά να τους διέφυγε...
Ας αρχίσουμε λοιπόν από το τελευταίο. Ενας πνευματικός μας άνθρωπος δήλωσε με αφορμή το προαναφερθέν συνέδριο ότι «οι τουρίστες θέλουν πολιτισμό και όχι σουβλάκια» και δεν θα μπορούσα να συμφωνώ περισσότερο αλλά αυτό προφανώς δεν σημαίνει ότι οι μόνοι τουρίστες που μπορεί να θέλουμε και να προσπαθούμε να προσελκύσουμε στην χώρα μας είναι...φιλόσοφοι, έτσι δεν είναι; Ενας από τους σημαντικότερους τομείς της οικονομίας μας (στον οποίο επιπλέον, παρά τις περικοπές μισθών και μειώσεις προσωπικού, εξακολουθούν να απασχολούνται ουκ ολίγοι άνθρωποι) που όντως είναι και πρέπει να είναι και μία από τις κυριότερες πλουτοπαραγωγικές πηγές της Ελλάδας δεν μπορεί προφανώς να συντηρηθεί με λίγους χιλιάδες διανοούμενους και ακαδημαϊκούς, το να υποστηρίξει κανείς κάτι τόσο ανέφικτο θα ήταν εξίσου αφελές και αστείο όσο και όταν κάποιοι πριν μερικά χρόνια προσπαθούσαν να μας πείσουν ότι η τουριστική βιομηχανία μας έπρεπε να επικεντρωθεί αποκλειστικά σε ελάχιστες δεκάδες – συνήθως ηλικιωμένων...- πολυεκατομμυριούχων οι οποίοι θα έρχονταν στην Ελλάδα για να...παίξουν γκολφ! Από την άλλη φυσικά και δεν μας θέλουμε τουρίστες χαμηλού μορφωτικού, ίσως ακόμα και διανοητικού επιπέδου που είναι δέσμιοι των κάθε είδους εθισμών τους και διέπονται από τις πλέον σκοτεινές και χαμηλές ορμές του ανθρωπίνου θυμικού όπως ο έφηβος από την Αγγλία που σκότωσε τον ομοεθνή συνομήλικο του στην Κρήτη στις αρχές του μήνα, αυτούς/ές δηλαδή που «ακολουθούν το κοπάδι/κάτω στην Ελλάδα για διακοπές» όπως πολύ εύστοχα το έθετε το τραγούδι των Blur «Girls And Boys» ήδη το '94. Ποιος λοιπόν είναι αυτός ο κόσμος ο οποίος δυνητικά θα ενδιαφερόταν να έρθει στην Ελλάδα για το πνεύμα και τον πολιτισμό – παλαιότερα αλλά και σύγχρονα όμως – που έχουμε να προσφέρουμε στους επισκέπτες της πέραν του τριδύμου «ήλιος, θάλασσα, τζατζίκι» και ίσως και του δέλεαρ του άφθονου, καλού και δωρεάν...σεξ που πάντα φαίνεται ως άδηλη υπόσχεση πίσω και μέσα από αυτό;
Ενας πολύ μεγάλος αριθμός ανθρώπων από πολλές χώρες του κόσμου, είναι η προφανής και πολύ απλή απάντηση. Άντρες και γυναίκες ενός ευρύτατου ηλιακού φάσματος (προσωπικά θα έλεγα από τα είκοσι μέχρι τουλάχιστον και τα πενήντα πέντε, ολόκληρη δηλαδή η πιο δημιουργική, παραγωγική και εν γένει αποδοτική περίοδος της ανθρώπινης ζωής) και ανάλογης ποικιλίας ως προς το οικονομικό τους επίπεδο, φοιτητές, εργαζόμενοι αλλά ακόμα και συνταξιούχοι οι οποίοι πολύ απλά να πιστεύουν στο αξίωμα «ο ι άνθρωποι – άρα και τα προϊόντα του πνεύματος τους, αυτά τα δύο συνδέονται άρρηκτα – πάνω από τα κέρδη». Με μια κουβέντα άνθρωποι που ίσως να μην δηλώνουν και να μην αυτοπροσδιορίζονται ως αριστεροί, μπορεί ακόμα και να μην ψηφίζουν κόμματα που είναι τυπικά «αριστερά» αλλά πιστεύουν, επιθυμούν και ονειρεύονται έναν καλύτερο, πιο δίκαιο και πιο ελεύθερο κόσμο για όλους τους ανθρώπους. Αρα φύσει και θέσει ανήκουν στην σημερινή αριστερά, την αριστερά που πριν και πάνω απ' όλα δεν μπορεί παρά να είναι ουμανιστική – ή μήπως υπάρχει καμία αντίρρηση επ' αυτού;
Ως άνθρωποι που ζουν σήμερα, το 2013 και είναι συντονισμένοι με την εποχή τους, όλοι αυτοί/ές οι άντρες και οι γυναίκες έχουν ένα συγκεκριμένο τρόπο ζωής (δηλαδή lifestyle διότι αυτή είναι η αυθεντική έννοια του όρου και όχι η τόσο αρνητική την οποία ορισμένοι μας ανάγκασαν δυστυχώς να της προσδώσουμε στην Ελλάδα) που αντίστοιχα καθορίζεται από αρκετά κοινά χαρακτηριστικά. Προσέχουν την διατροφή τους και φροντίζουν στην φυσική τους κατάσταση αρκούντως περισσότερο από όσο ο μέσος άνθρωπος είκοσι χρόνια πριν (κάτι που άλλωστε συνάδει τόσο πολύ με το αρχαιοελληνικό «νους υγιής εν σώματι υγιεί», πόσο μάλλον δε όταν βρίσκονται στην χώρα μας) και κατά συνέπεια θέλουν μια κουζίνα με όχι μόνο καλομαγειρεμένα μα και υγιεινά φαγητά αλλά και να έχουν στην διάθεση τους κοντά στους χώρους διαμονής τους κάποιες αθλητικές εγκαταστάσεις ή ακόμα και γυμναστήρια και όλα αυτά ενταγμένα σε έναν ορθολογικό και φιλικό προς το περιβάλλον σχεδιασμό. Το Διαδίκτυο αποτελεί πλέον μεγάλο και αναπόσπαστο τμήμα της ζωής τους, ενημερώνονται από αυτό και μετέχουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, προφανώς λοιπόν απαιτούν από την χώρα που τους φιλοξενεί επαρκείς ευρυζωνικές υποδομές και wi-fi παντού, σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερο ποσοστό με ελεύθερη πρόσβαση ή έστω με πολύ χαμηλή χρέωση και προφανέστατα το τελευταίο που αναμένουν όταν πηγαίνουν διακοπές σε εξαιρετικά δημοφιλείς κει πολυσύχναστους προορισμούς είναι σχεδόν τριήμερα...black out όπως το πρόσφατο στην Σαντορίνη!
Η τόσο πολυάριθμη όμως αυτή ομάδα των εν δυνάμει τουριστών στην Ελλάδα χρησιμοποιεί το Internet και γενικότερα την ψηφιακή τεχνολογία και ως κυριότερη πηγή της ψυχαγωγίας και διασκέδασης της. Αυτό σημαίνει ότι και οι πολιτισμικές της συνήθειες, αναφορές μα και πρότυπα έχουν αλλάξει κατά πολύ σε σχέση ακόμα και με το πρόσφατο παρελθόν...Ποιος να ψέξει δηλαδή και γιατί ακόμα και να μας ενοχλήσει το γεγονός ότι για παράδειγμα ένα παιδί είκοσι πέντε ετών από την Φινλανδία δεν γνωρίζει καν το έργο του Μίκη Θεοδωράκη και άρα δεν το σέβεται καθόλου μα ούτε και τον ίδιο ως δημιουργό; Δεν πρόκειται για «έγκλημα καθοσιώσεως» ούτε για καθύβριση των ιερών και των οσίων μας – όσο και αν κάποιοι μπορεί να το δουν έτσι...- παρά μόνο για την πραγματικότητα όπως αυτή αναπόφευκτα αλλάζει στο πέρασμα του χρόνου. Άλλωστε κάθε νόμισμα έχει δύο πλευρές και ακόμα και σε παλαιότερες και πολύ διαφορετικές εποχές εκτός Ελλάδας ασύγκριτα λιγότεροι γνώριζαν τον μεγάλο συνθέτη μας για τα έργα του που τιμούν τόσο την ελληνική μουσική όσο και την παράδοση της ημέτερης αριστεράς από όσους τον ήξεραν μόνο για το...«Zorba The Greek»! Και όσο και αν ο ίδιος ο Μ. Θ. και ο Μιχάλης Κακογιάννης, ακόμα και ο Αντονι Κουίν που χόρεψε το θρυλικό συρτάκι στην ομώνυμη ταινία, δεν ευθύνονται καθόλου για αυτό επί πάρα πολλά χρόνια το συγκεκριμένο μουσικό θέμα συνόδευσε – αν δεν ταυτίστηκε...- με μία ελληνική «τουριστική ανάπτυξη» που χαρακτηριζόταν από αυθαίρετα καταλύματα πάνω ή και μέσα στο κύμα, αισθητική της άσπρης πλαστικής καρέκλας και προσωπικό που δεν μιλούσε καν σωστά ελληνικά, πόσο μάλλον οποιαδήποτε ξένη γλώσσα και μόνο του μέλημα ήταν να κατακλέψει στον λογαριασμό τους «κουτόφραγκους». Αλλά ακόμα και σήμερα αυτό ισχύει σε μεγάλο βαθμό, το ομολογουμένως – για εμένα τουλάχιστον...– θλιβερό θέαμα ενός «ελληνικού φεστιβάλ» στο Τορόντο όπου λέει καταρρίφθηκε το παγκόσμιο ρεκόρ αριθμού χορευτών συρτακίου (!!) είχε ως ηχητική επένδυση το ίδιο κομμάτι...Με όλο το σέβας στον Μ. Θ. αυτό δεν είναι ούτε το κλέος που μπορεί να επιθυμεί αλλά ούτε και η τουριστική εικόνα που θέλει να προβάλλει ως θέλγητρο μια χώρα στον κόσμο του σήμερα.
Για να συνδέσω λοιπόν τα τρία γεγονότα που ανέφερα στην αρχή, είναι δυνατόν να αφήσουμε αυτό το αξιόλογο τουριστικό κοινό να πέσει στην παγίδα του Χρυσαυγίτη γητευτή των Μις Τουρισμός και να γίνει βορά των σκοταδιστικών επιδιώξεων του ιδίου και των ομοίων του ή να τον προσελκύσουμε με δείγμα του πολιτισμού μας τον κάθε Κιάμο; Αναμφίβολα όχι, το ζήτημα είναι πως θα το επιτύχουμε αυτό...Αποψη μου είναι ότι κατ' αρχήν η τουριστική βιομηχανία μας πρέπει κατά το δυνατόν να περάσει επιχειρηματικά αλλά ακόμα και να στελεχωθεί με ανθρώπους αναλόγους από κάθε πλευρά των τουριστών που θέλουμε να φέρουμε στην Ελλάδα. Εξίσου αν όχι και περισσότερο σημαντικό όμως είναι και να δημιουργήσουμε νέα πολιτισμικά πρότυπα και να στηρίξουμε, να αναπτύξουμε και να προωθήσουμε τα ουκ ολίγα τέτοια που ήδη υπάρχουν, πρότυπα τέτοια ώστε να είναι κατά πρώτον κατανοητά και κατά δεύτερον ελκυστικά σε αυτού του είδους το κοινό από όλο τον κόσμο. Για να επανέλθω στο παραπάνω παράδειγμα, το εικοσιπεντάχρονο παιδί από την Φινλανδία μπορεί να μην ξέρει – αλλά και να μην ενδιαφέρεται να μάθει...- τον Μ. Θ. αλλά αυτό διόλου δεν συνεπάγεται ότι δεν θα ακούσει με ευχαρίστηση κάποιον από τους τόσους νεότερους καλούς τραγουδοποιούς μας οι οποίοι χρησιμοποιούν μια πιο «διεθνιστική» μα και σύγχρονη μουσική γλώσσα (δεν αναφέρω κανένα παράδειγμα ακριβώς για να μην θεωρηθεί ότι ευνοώ οποιονδήποτε περισσότερο από κάθε άλλον).
Σε ποια πολιτική συγκυρία μπορούν να συμβούν αμφότερα αυτά; Μα βέβαια με μιαν αριστερή κυβέρνηση...Αν όμως σε μια τέτοια περίπτωση δεν θα υπήρχε κανένα πρόβλημα για το πρώτο θα υπήρχαν πολλά και ποικίλα αναφορικά με το δεύτερο και νομίζω ότι οι περισσότεροι αντιλαμβάνονται τι εννοώ. Για να λέμε τα πράγματα με το όνομα τους η ελληνική αριστερά έχει μετατρέψει πάρα πολλές από τις πολιτισμικές (και δυστυχώς όχι μόνον...) αξίες της σε τοτέμ και αν οι αξίες είναι κάτι χρήσιμο και καθόλα σεβαστό τα κάθε είδους τοτέμ είναι ένας στείρος, κενός αναχρονισμός που απλά σε εμποδίζει να προχωρήσεις όταν δεν σε κρατά στάσιμο ή και σε αναγκάζει να πηγαίνεις όπισθεν. Εν ολίγοις τα πολιτισμικά πρότυπα της ελληνικής αριστεράς κατά την γνώμη μου χρειάζονται κατεπειγόντως επί της ουσίας εκσυγχρονισμό (χωρίς αυτό ουδόλως να σημαίνει ότι πρέπει και να απεμπολήσουμε ή έστω να «αποκαθηλώσουμε» εκείνα του παρελθόντος) και, θα το υποστηρίξω αταλάντευτα για μιαν ακόμα φορά, δεν υπάρχει τίποτα το μεμπτό ή μη σύμφωνο με την «αριστερή ηθική» σε αυτό.
Η κατάληξη του φημολογούμενου (και πιθανότατα ψευδεπίγραφου αλλά αυτό είναι άλλη υπόθεση...) τελευταίου χρησμού του μαντείου των Δελφών προς τον Ιουλιανό τον Παραβάτη, δηλαδή «ου παγάν λαλέουσαν, απέσβετο και λάλον ύδωρ», μπορεί ίσως να σηματοδότησε και το τυπικό τέλος της ειδωλολατρικής θρησκείας μα κάθε άλλο παρά συνέβη το ίδιο και με το αρχαίο ελληνικό πνεύμα και τον πολιτισμό που προέκυψε από αυτό. Επέζησαν στην κουλτούρα του Βυζαντίου, πέρασαν στις αραβικές χώρες και τον εκεί ισλαμικό πολιτισμό και στη συνέχεια από αμφότερες αυτές τις πηγές αρδεύτηκε η Ευρώπη έτσι ώστε να ανάψει η φλόγα της Αναγέννησης που μετά έδωσε την λάμψη του Διαφωτισμού ο οποίος οδήγησε στη νεωτερικότητα. Ανέκαθεν τα σύμβολα, ακόμα και οι φορείς, φυσικά πρόσωπα και μη, κάθε πολιτισμού μπορεί βέβαια να άλλαζαν, κάποτε ακόμα και να λησμονούντο, αν όμως τα σημαινόμενα (οι αρχές, οι αξίες και το περιεχόμενο αυτού του πολιτισμού) ήταν σωστά και επωφελή, δηλαδή αληθινά ουμανιστικά, ουδέποτε έσβησαν ή εξαφανίστηκαν. Απλά μετασχηματίστηκαν κατάλληλα για μεταγενέστερες εποχές, γιατί λοιπόν να φοβόμαστε ότι δεν θα συμβεί το ίδιο και με τις άριστες πλευρές της κουλτούρας και του πνεύματος της ελληνικής αριστεράς;
Για να τα καταφέρει όμως όλα αυτά μια αριστερή κυβέρνηση πρέπει πριν απ' όλα να εκλεγεί και πιστεύω ότι οι δύο κινήσεις που προανέφερα μπορούν να συμβάλλουν πολύ και σε αυτό για το κόμμα το οποίο θα αρχίσει να τις κάνει. Για να το θέσω απλούστερα και σαφέστερα, άνθρωποι όπως οι εν δυνάμει τουρίστες που περιέγραψα παραπάνω υπάρχουν και στην Ελλάδα, άνθρωποι που, ανεξάρτητα από το αν δηλώνουν αδιάφοροι για την πολιτική, απολίτικοι εξ απόψεως ή αυτοτοποθετούνται σε μια πληθώρα πολιτικών χώρων περισσότερο ή λιγότερο όμορων με τον ΣΥΡΙΖΑ επί της ουσίας είναι αριστεροί/ές. Αν λοιπόν δουν το κόμμα της ανανεωτικής, ριζοσπαστικής αριστεράς να αλλάζει και να εκσυγχρονίζει τα πολιτισμικά πρότυπα του, ακόμα ίσως και την συνολική άποψη/πρόταση του περί των αισθητικών τέτοιων, υπάρχει πολύ σοβαρή πιθανότητα αρκετοί/ές από αυτού/ές (μελλοντικά μπορεί και όλοι, αν και αυτό είναι μάλλον υπεραισιόδοξο...) να γίνουν ψηφοφόροι του. Και προφανώς θα είναι πολύ πιο εύκολο για μια αριστερή κυβέρνηση η οποία θα έχει εκλεγεί από τέτοιους συνειδητούς και συνάμα συνειδητοποιημένους επί καίριων θεμάτων ψηφοφόρους να αναβαθμίσει ακόμα περισσότερο το πολιτισμικό προϊόν της χώρας και διαμέσου αυτού και το τουριστικό, κάνοντας το ελκυστικότερο και τελικά και πιο προσοδοφόρο. Αυτό δεν είναι και το πλέον επίμαχο ζητούμενο, τόσο για την τωρινή αδιακόπως «Μνημονιομνημονεύουσα» κυβέρνηση όσο και για οποιαδήποτε άλλη και ειδικά εν τω μέσω της τουριστικής περιόδου;
Κατά την ταπεινή μου γνώμη δεν τίθεται καν ζήτημα για το αν προηγείται η οικονομική ανασυγκρότηση και ανάπτυξη της χώρας μας ή η πνευματική και πολιτισμική αναγέννηση και αναβάθμιση της, αμφότερα αποτελούν εξίσου και την ίδια προτεραιότητα, κάτι περισσότερο και από πρώτη! Και ο λόγος για αυτό είναι απλούστατος, οι δύο αυτοί παράμετροι όχι μόνον αλληλοσυμπληρώνονται αλλά και αλληλοεξαρτώνται σε απόλυτο βαθμό, το πρώτο δεν μπορεί να συμβεί δίχως το δεύτερο και αντίστροφα. Το να το συνειδητοποιήσει αυτό στην οδό προς τις κάλπες και να το κάνει πράξη μετά την εκλογή της, να υλοποιήσει δηλαδή ταυτόχρονα αυτές τις δύο προτεραιότητες, τολμώ να πω ότι θα είναι το μεγαλύτερο στοίχημα μιας κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ...και είναι ζήτημα ζωής και θανάτου να το κερδίσει! Αν βέβαια θέλουμε κάποτε να βρεθούμε με μια κοινωνία που να πλησιάζει έστω λίγο εκείνη που οι περισσότεροι/ες από εμάς ελπίζουμε και ονειρευόμαστε, μια κοινωνία υγιέστερη, ευνομούμενη μα και δικαιότερη, λιγότερο άνιση και πιο ευημερούσα, τουλάχιστον τόσον ώστε οι πολίτες/δες της να είναι και να αισθάνονται επαρκώς ελεύθεροι/ες...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου