Βουτιές στα σκοτεινά νερά της Ελευσίνας

Βουτιές στα σκοτεινά νερά της Ελευσίνας

Η εικαστικός Λίζη Καλλιγά επιστρέφει

Του ΓΙΑΝΝΗ Ε. ΣΤΑΜΟΥ

Για τους περισσότερους η Ελευσίνα έχει σχεδόν ταυτιστεί με τη βιομηχανική της ζώνη. Ενα σύντομο πέρασμα από τον αυτοκινητόδρομο που συνοδεύεται από μια δυσάρεστη μυρωδιά, από την οποία συνήθως σπεύδουμε να «γλιτώσουμε» επιταχύνοντας ή κλείνοντας τα παράθυρα. Παρ' όλο που η πραγματικότητα είναι εντελώς διαφορετική, η Ελευσίνα έχει περάσει στο συλλογικό ασυνείδητο σαν ένας τόπος άτοπος, στον οποίο το ανθρώπινο στοιχείο και οι καθημερινές εκδηλώσεις φαντάζουν παράταιρες.

Για τη Λίζη Καλλιγά η ιστορική πόλη συνιστά έναν τόπο έμπνευσης και δημιουργίας. Μια σχέση σχεδόν ερωτική, που κρατά περισσότερα από 20 χρόνια, τους καρπούς της οποίας παρουσιάζει στα φετινά 38α Αισχύλεια υπό τον τίτλο «Σκοτεινά Νερά».
Το υλικό αυτής της έκθεσης, που περιλαμβάνει φωτογραφίες, σχέδια και χαρακτικά, ξεπήδησε από την πρώτη επαφή της Λίζης Καλλιγά με τον ελευσίνιο χώρο και κατά τη διάρκεια της δημιουργίας του έργου «Ιερά Οδός» (1994). Τότε που αποφάσισε να ακολουθήσει τα βήματα των αρχαίων πεζοπόρων προσκυνητών και να διανύσει τα 22 χιλιόμετρα της αρχαίας Ιεράς Οδού, το δρόμο δηλαδή που συνέδεε την πόλη των Αθηνών με το Θριάσιο Πεδίο, στο οποίο μία φορά το χρόνο τελούνταν τα περίφημα Ελευσίνια Μυστήρια. Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδρομής φωτογράφιζε και βιντεοσκοπούσε, δημιουργώντας στη συνέχεια μια εγκατάσταση που παρουσιάστηκε στην Ελλάδα και το εξωτερικό και έλαβε διεθνή αναγνώριση.
Οι φωτογραφίες, τα σχέδια και τα χαρακτικά, που παρουσιάζονται για πρώτη φορά στα φετινά Ασχύλεια (21 Αυγούστου-13 Οκτωβρίου), αναφέρονται αποκλειστικά στο χώρο της Ελευσίνας και αποτελούν μέρος μιας ευρύτερης θεματικής ενότητας με τον τίτλο «Κολυμβητές». Ενα έργο που χαρακτηρίζει τη Λίζη Καλλιγά στην καλλιτεχνική της πορεία μέχρι σήμερα και ξεκίνησε από το μικρό λιμανάκι της Ελευσίνας εκείνη την περίοδο.
Ανθρώπινες φιγούρες στα σκοτεινά νερά της Ελευσίνας. Εικόνες που αποπνέουν μια αίσθηση συμπαντική. Σώματα όλων των ηλικιών που «καταδύονται» σε έναν τόπο ενεργειακό και με ιστορία που τραβά σε μάκρος χιλιετιών. Το μακρύ παρελθόν και η έντονη ενεργειακή αύρα της Ελευσίνας αποδίδονται στα έργα και τις φωτογραφίες της Καλλιγά υπαινικτικά. Από το σκότος και την εξίσου αξεδιάλυτη επιφάνεια του υδάτινου στοιχείου, με το παρόν να συνδηλώνεται ενίοτε από τα αντικείμενα της βιομηχανικής ζώνης (πλοία και εγκαταστάσεις).
«Δεν με έχει απασχολήσει το γεγονός ότι η Ελευσίνα αποτελεί μια βιομηχανική ζώνη», μας ανέφερε η Λίζη Καλλιγά. «Με τράβηξε το υδάτινο στοιχείο της, τα σκοτεινά νερά της, όπως ακριβώς και στις φωτογραφίες μου με ίδια θεματική ενότητα από την Ανδρο και τις Σπέτσες. Αυτή η φυσικότητα του τοπίου δεν έχει να κάνει με ενδεχόμενη μόλυνση. Οι φωτογραφίες μου δεν είναι περιγραφικές, αλλά αποπνέουν μια αίσθηση σύμπαντος. Ανθρώπινα κεφάλια που σαν μικροί πλανήτες περιβάλλονται από το αξεδιάλυτο υδάτινο στοιχείο».
Για το πρώτο ερέθισμα που της προσέφερε η Ελευσίνα:
«Πρόκειται για μία από τις λίγες πόλεις που έχουν να επιδείξουν αδιάλειπτη πορεία 25.000 ετών. Ενα ιστορικό νήμα που δεν κόπηκε ποτέ. Η Ελευσίνα κατοικούνταν από τότε μέχρι σήμερα συνεχώς, και αυτό μου ασκούσε ανέκαθεν έντονη έλξη».
Για το παρόν και το μέλλον της Ελευσίνας:
«Η Ελευσίνα έχει γίνει μία από τις σημαντικότερες κοιτίδες πολιτισμού στην Ελλάδα. Απόρροια της ίδιας της ιστορίας της, των αρχαιολογικών χώρων που διαθέτει, του μουσείου, καθώς και των σύγχρονων πολιτιστικών εκδηλώσεων που διοργανώνονται από το δήμο. Δεν γνωρίζω άλλο δήμο που να κάνει τόσα πολλά σε πολιτιστικό επίπεδο. Είμαι πολύ αισιόδοξη για το μέλλον της Ελευσίνας. Με αρωγούς τη γνώση και τον ενθουσιασμό, που ήδη υπάρχουν, η Ελευσίνα θα βελτιώνεται συνεχώς».
i info
Η έκθεση της Λίζης Καλλιγά «1994-2013 Σκοτεινά Νερά» εγκαινιάζεται τη Δευτέρα 2 Σεπτεμβρίου στις 8.30 μ.μ. στο Πολιτιστικό Κέντρο «Λ. Κανελλόπουλος» (Δραγούμη 37, παραλία Ελευσίνας, τηλ.: 210-5544325) και θα διαρκέσει μέχρι τις 13 Οκτωβρίου. Η έκθεση θα λειτουργεί καθημερινά 10.00-14.00 και 17.00-21.00, εκτός Δευτέρας, με ελεύθερη είσοδο.