Δύο προτομές ρωμαϊκής εποχής βρέθηκαν στον Κεραμεικό

Δύο κορίτσια στο πηγάδι

Δύο προτομές ρωμαϊκής εποχής βρέθηκαν στον Κεραμεικό

Της Ν. ΚΟΝΤΡΑΡΟΥ-ΡΑΣΣΙΑ

Δύο Ρωμαίες αρχοντοπούλες,οι προτομές-πορτρέτα των οποίων βρέθηκαν πεταμένες σε ένα αρχαίο πηγάδι του Κεραμεικού, είναι το φετινό πολύτιμο «δώρο» του ίδιου του αρχαιολογικού χώρου προς τους ανασκαφείς του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου για τα εκατό χρόνια ανασκαφών τους στο αρχαίο νεκροταφείο των Αθηνών.

«Ηταν 16 Ιουλίου του 1913 όταν πάρθηκε η απόφαση για να παραχωρηθεί ο χώρος του Κεραμεικού για ανασκαφές στους Γερμανούς αρχαιολόγους», μας είπε χθες συγκινημένη η διευθύντρια των σημερινών ανασκαφών του Ινστιτούτου Γιούτα Στρότσεκ, λίγο πριν αρχίσει η βραδινή γιορτή για τα 100 χρόνια αυτών των ανασκαφών στο μαγικό χώρο του Κεραμεικού με ένα κουαρτέτο κλασικής μουσικής και τις video-προβολές των παλαιών ανασκαφών.
Η κ. Στρότσεκ ήταν ενθουσιασμένη και για το αναπάντεχο εύρημα της φετινής ανασκαφής, προϊόν των έργων αναστήλωσης και συντήρησης των μνημείων του Κεραμεικού, που εστιάστηκε φέτος σε ένα λουτρό της κλασικής εποχής μπροστά στο Δίπυλο. Εκαναν αρχαιολογικούς καθαρισμούς στην περιοχή και με την ευκαιρία ζήτησαν την άδεια από τη διευθύντρια της Γ' ΕΠΚΑ κ. Μπάνου να καθαρίσουν και το πηγάδι του αρχαίου λουτρού που είχε ανασκαφεί στο παρελθόν και, ως εκ τούτου, δεν αναμένονταν νέα ευρήματα.
Με τέσσερις αντλίες να τραβούν το νερό που ανάβλυζε συνεχώς, έσκαψαν, όπως απεδείχθη, σε χαμηλότερα επίπεδα από την παλαιότερη έρευνα και ανακάλυψαν δύο μαρμάρινες γυναικείες προτομές που απεικονίζουν δύο νεαρές κοπέλες (η μία νεότερη από την άλλη). Μελετώντας την επιμελημένη κόμμωσή τους η Γερμανίδα αρχαιολόγος οδηγήθηκε στο χτένισμα της γυναίκας του αυτοκράτορα Γαλλιηνού, της Σαλονίνας (μητέρας του Βαλεριανού), όπως αυτή απεικονίζεται σε νομίσματα της εποχής της. Ο τρόπος που χτένιζε την πλούσια κόμη της η όμορφη γυναίκα του αυτοκράτορα, η Σαλονίνα, και ο τρόπος που ντυνόταν δημιουργούσε μόδα στην αστική κοινωνία των Αθηνών. Ετσι, τα συγκεκριμένα κορίτσια δεν θα μπορούσαν να αποτελούν εξαίρεση.
Παρατηρήθηκε λοιπόν πως η κόμμωσή τους θυμίζει το χτένισμα της Σαλονίνας και, ως εκ τούτου, η κατασκευή τους χρονολογήθηκε μεταξύ του 253-268 μ.Χ. Οι δύο Ρωμαίες «ήταν σίγουρα επιφανείς», αριστοκρατικής καταγωγής και «οι προτομές τους ήταν στημένες κάπου μαζί», υποστηρίζει η κ. Στρότσεκ.

Τα γλυπτά κεφάλια βρέθηκαν σε καλή κατάσταση διατήρησης, παρ' ότι η απόρριψή τους στο πηγάδι ήταν πράξη «βίαιη». Κάποιοι για άγνωστο λόγο θέλησαν να τα καταστρέψουν γιατί είναι και τα δύο σπασμένα στη μέση με σμίλη.
Ωστόσο, το πιο εντυπωσιακό εύρημα για την ανασκαφέα δεν είναι τόσο τα όμορφα αυτά γλυπτά όσο το ίδιο το πηγάδι που είναι πετρόχτιστο επενδεδυμένο με υδραυλικό ασβεστοκονίαμα, «ένα έργο υδροτεχνολογίας άψογο» του 5ου αιώνα π.Χ. που ήταν σε χρήση προσφέροντας άφθονο καθαρό νερό για περίπου 1.000 χρόνια (μέχρι τον 6ο αι. μ.Χ.).
Γι' αυτό η κ. Στρότσεκ εξέφρασε τις ευχαριστίες της στην κ. Μπάνου, που τους έδωσε τη δυνατότητα να το ερευνήσουν στο πλαίσιο της επιστημονικής τεκμηρίωσης των μνημείων του Κεραμεικού, που τα τελευταία χρόνια έχει διαμορφωθεί σε αρχαιολογικό πάρκο (συνολικής έκτασης 35.000 τ.μ.) και παράλληλα σε έναν υπέροχο βιότοπο με τον αρχαίο ποταμό Ηριδανό να τον διασχίζει, στις όχθες του οποίου φωλιάζουν δεκάδες είδη πουλιών.
Τη βόλτα στον Κεραμεικό και στο Μουσείο απόλαυσαν το 2012 περί τους 65.000 επισκέπτες. Είδαν το μεγαλύτερο σωζόμενο τμήμα των αρχαίων αστικών τειχών των Αθηνών με τις δύο πύλες, το Δίπυλον και την Ιερά Πύλη, και εκτός των τειχών τα νεκροταφεία της αρχαίας Αθήνας, που ήταν σε συνεχή χρήση για πάνω από 1.600 χρόνια.
Ιδιαίτερης σημασίας είναι η εξαιρετικά σωζόμενη ταφική οδός του 5ου και 4ου αι. π.Χ., που περιλαμβάνει μοναδικά μνημεία της αρχαίας τέχνης όπως το ταφικό ανάγλυφο του Αθηναίου ιππέα Δεξίλεω και το περίφημο ανάγλυφο της Ηγησούς, που κοσμούν το Μουσείο μαζί με τα περίφημα αρχαϊκά γλυπτά, τον Κούρο και τη Σφίγγα, που βρέθηκαν το 2004.
Οι προτομές των ρωμαϊκών κορασίδων από τον Απρίλιο που ανακαλύφθηκαν δέχονται τις «πρώτες βοήθειες» από τους συντηρητές. Παραμένει άγνωστο εάν και πότε θα εκτεθούν.