Ανακτορική πόλη όπως η Κνωσός ήταν τα Χανιά
Ανακτορική μινωική πόλη ήταν
πιθανότατα και τα Χανιά, όπως η Φαιστός και η Κνωσός. Υπέρ αυτής της
άποψης συνηγορούν τα ευρήματα σωστικών ανασκαφών ιδίως των τελευταίων
χρόνων στη σύγχρονη πόλη των Χανίων, η οποία έχει κτιστεί πάνω στην
αρχαία.
Ετσι τουλάχιστον εκτιμά η γεν. διευθύντρια Αρχαιοτήτων Μαρία
Ανδρεαδάκη - Βλαζάκη, που ως προϊσταμένη της ΚΕ' Εφορείας Αρχαιοτήτων
Χανίων ήταν για χρόνια επικεφαλής των περισσοτέρων από αυτές τις
ανασκαφές.
Η σφραγίδα του «Δεσπότη Θηρών» (1420-1400 π.Χ.) από τον επονομαζόμενο «Τάφο του Γενάρχη». Βρέθηκε στη συνοικία Αγιος Ιωάννης (ανασκαφή Κουκλάκη) Μεγάλο τμήμα του μινωικού κέντρου έχει βρεθεί σε οικόπεδα της παλιάς πόλης, στον λόφο Καστέλι. Στην ίδια περιοχή βρέθηκαν πινακίδες Γραμμικής Β (1300 π.Χ.) στα έργα διάνοιξης αγωγού αποχέτευσης και στη συνοικία Αγιος Ιωάννης στον επονομαζόμενο «Τάφο του Γενάρχη» (ανασκαφή Κουκλάκη) η σφραγίδα του «Δεσπότη Θηρών» (1420-1400 π.Χ.). Στη σφραγίδα δεσπόζει η μορφή ενός νέου άνδρα όρθιου με την πόλη στα πόδια του, που απεικονίζεται σε παραθαλάσσιο λόφο. Η παράσταση αυτή είναι, σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, μοναδική στη μινωική τέχνη.
«Ηταν ένα μινωικό κέντρο ανάλογο της Φαιστού και της Κνωσού», είπε η κ. Βλαζάκη το περασμένο Σάββατο στην παρουσίαση του λευκώματος «Χανιά (Κυδωνία): Περιήγηση σε χώρους αρχαίας μνήμης» στο Αρχαιολογικό Μουσείο Χανίων. Πρόκειται για έναν δίγλωσσο οδηγό (ελληνικά-αγγλικά) των σωστικών ανασκαφών που έχουν γίνει σε 21 σημεία της πόλης, σε σταυροδρόμια, σε οικόπεδα, σε οδικές αρτηρίες και σε χαντάκια για αγωγούς δικτύων κοινής ωφέλειας.
Τα ευρήματα είναι πολλά και μερικά πολύ σημαντικά, όπως η Δεξαμενή Καθαρμών (1650 π.Χ.) που σώζεται στο υπόγειο ενός σπιτιού στη συνοικία Σπλάντζια (ανασκαφή Παπαδοπούλου). Πρόκειται «για ένα τυπικό χαρακτηριστικό μινωικής ανακτορικής αρχιτεκτονικής, το μοναδικό που έχει εντοπιστεί στη Δυτ. Κρήτη». Σώζει επάνω σε έναν πεσσό και μία τοιχογραφία με ωραία χρώματα.
Εχοντας κάποιος τον χάρτη της πόλης, μπορεί να εντοπίσει τις αρχαιότητες που σώζονται είτε σε υπόγεια σπιτιών (υπάρχουν ενημερωτικές πινακίδες απ' έξω), είτε κάτω από ένα στέγαστρο, όπως στην πλατεία Αγίας Αικατερίνης στο λόφο Καστέλι όπου υπάρχουν κατάλοιπα της 3ης χιλιετίας π.Χ. (ελληνοσουηδική ανασκαφή) ή ακόμη κάτω από το γυάλινο δάπεδο του μικρού καθολικού ναού του Αγίου Ρόκου όπου σώζονται πρωτομινωικά ευρήματα.
Εξω από την παλιά πόλη, στην περιοχή των δικαστηρίων, έχει βρεθεί ένα μεγάλο μυκηναϊκό νεκροταφείο, με τάφους που ανάγονται και σε παλαιότερους των μυκηναϊκών χρόνων. Οχι πολύ μακριά από εκεί έχει αποκαλυφθεί ένα ασύλητο ελληνιστικό ταφικό μνημείο (ανασκαφή Εμμ. Μαθιουλάκη). Εκπλήσσει εδώ το ότι στην είσοδο των τάφων είναι γραμμένα χειρόγραφα με κάβουνο ή εγχάρακτα πάνω στο κονίασμα τα ονόματα των νεκρών.
Ολα τα ευρήματα των σωστικών ανασκαφών δεν είναι ορατά. Κάποια σώζονται καταχωμένα, όπως της οδού Δασκαλογιάννη, που μπορεί να χαζέψει κανείς μόνο από τις έγχρωμες φωτογραφίες του βιβλίου και από τα κατατοπιστικά κείμενά του που επιμελήθηκε ομάδα αρχαιολόγων υπό την εποπτεία της κ. Βλαζάκη.
Ο δήμαρχος Χανίων Κυριάκος Βιρβιδάκης έχει θέσεις στις άμεσες προτεραιότητές του, «την ανάδειξη και προστασία της παλιάς πόλης των Χανίων και την ένταξή της ως μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς UNESCO». Ωστόσο, χωρίς τη χορηγία της JT International δεν θα είχαν γίνει κάποιες από τις παραπάνω ανασκαφές, ούτε φυσικά και η έκδοση του λευκώματος.
