Αναπαραγωγή, αποδράσεις, αξιοθέατα, εκδρομές, σε διάφορα μέρη της Ελλάδας με βάση δημοσιεύσεις από τα μ.μ.ε.

Περίπατοι "με φοβερές σημαίες της λευτεριάς" Σικελιανός 11-12 Οκτωβρίου 1944

Τάσος Βουρνάς
https://www.youtube.com/watch?time_continue=18&v=Dsr3O6n-8eo
10 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1944
Η ΑΘΗΝΑ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝΕΤΑΙ!
Του Τάσου Βουρνά
Κανένας δεν κοιμήθηκε εκείνες τις νύχτες που ακολούθησαν τις μέρες τις γεμάτες ιαχές, λάβαρα, πλακάτ, σημαίες και τραγούδια. Ήταν το απόγευμα της 10ης Οκτώβρη 1944, συννεφιασμένο και ριγηλό, όπως όλες οι μέρες και οι νύχτες του πρώιμου αθηναϊκού φθινοπώρου, όταν το μαντάτο απλώθηκε σαν αστραπή σ’ όλη την πόλη: οι Γερμανοί, που από τις πρώτες μέρες του Οκτώβρη είχαν συμπτυχθεί στο κέντρο της Αθήνας, ετοιμάζονταν να πάρουν τον δρόμο της υποχώρησης. Οι στρατιές του Τομπλούκιν είχαν αναπτύξει την πελώρια λαβίδα τους στα Βαλκάνια, ο ΕΛΑΣ κινούνταν να κλείσει τους δρόμους διαφυγής του εχθρού. Τέλη του Σεπτέμβρη, κάτι συμμαχικά αγήματα βγήκαν στην περιοχή της Αχαϊοήλιδας, ο ΕΛΑΣ είχε λευτερώσει τον Μοριά. Κι ολόκληρη η χώρα με πιασμένη την ανάσα περίμενε τη λευτεριά νάρθει να στήσει τα λάβαρά της στη ματωμένη γη των Ελλήνων.
*
Η Αντίσταση ολόκληρη επί ποδός πολέμου. Σ’ ένα σπίτι στου Μακρυγιάννη συγκαλείται μια σύσκεψη για τον γιορτασμό της λευτεριάς. Είναι 11 του Οκτώβρη, πρωί. Τα νέα έρχονται απανωτά. Οι συνοικίες είναι λεύτερες, ο ΕΛΑΣ έχει αναλάβει την τάξη. Είναι ακόμα ξημερώματα στο Μεταξουργείο όταν βγαίνουν οι πρώτοι εφημεριδοπώλες που πουλάνε φωναχτά τις ώς χθες παράνομες εφημερίδες της Αντίστασης. Η οργάνωση των δημοσιογράφων του ΕΑΜ είχε καταλάβει αποβραδίς τα τυπογραφεία και τα πιεστήρια των γερμανόδουλων κατοχικών εφημερίδων και το πρωί η Αθήνα πλημμύρισε από τις εφημερίδες της Αντίστασης, που οι τίτλοι τους διαλαλούνταν φωναχτά, σαν ζητωκραυγή:
"Ριζοσπάστης": Ελεύθερη Ελλάδα! Μάχη!
Η σύσκεψη - χωρίς κανένα συνωμοτικό μέτρο αυτή τη φορά - τελείωσε. Το πρόγραμμα του γιορτασμού είχε καταρτισθεί και οι παρευρισκόμενοι έφευγαν βιαστικά για τις οργανώσεις τους να το πραγματώσουν. Εκεί κάπου στις στήλες του Ολυμπίου Διός νιώθουμε το πρώτο τράνταγμα της λευτεριάς που ήρθε. Μια περίπολος του ΕΛΑΣ, παλικαράκια εικοσάχρονα, ντυμένα με στρατιωτικές στολές και κράνη, το όπλο επ' ώμου, βαδίζει αργά ανάμεσα στο πλήθος που παραληρεί από ενθουσιασμό και ζητωκραυγάζει. Και τα νέα παιδιά, με συναίσθηση της ευθύνης και του χρέους τους, βαδίζουν αργά, δακρυσμένα, χαμογελαστά, σοβαρά - σοβαρά - βρίσκονται βλέπεις σε υπηρεσία! Πού βρέθηκαν τόσα λουλούδια να τα ράνουν, πώς ανθίσανε σαν πασχαλινές λαμπάδες οι κάνες των ντουφεκιών τους από φθινοπωρινά χρυσάνθεμα; «Νήπια δάκρυα» γεμίζουν τα μάτια μας καθώς δεχόμαστε ξαφνικά το πρώτο συναπάντημα της λευτεριάς.
*
Στο μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη μεγάλη κίνηση. Οι ναζίδες, θέλοντας να δείξουν τον ανύπαρκτο ιπποτισμό τους, καταθέτουν δάφνινο στεφάνι στον Έλληνα στρατιώτη, που τον ρήμαξαν και τον ντουφέκισαν παρά πάντα νόμο του πολέμου. Βουβός ο κόσμος τους παρακολουθεί, η οργή αστράφτει στα μάτια του. Κι όταν μπήκαν στα μηχανοκίνητά τους και φύγανε, όλος ο λαός με αυθόρμητη κίνηση έτρεξε στο μνημείο και κομμάτιασε το στεφάνι των χιτλερικών ορδών. Και το ασάλευτο ανάγλυφο του αρχαίου πολεμιστή σαν να 'νιωσε ευφροσύνη από κείνη τη λαϊκή εκδήλωση,
Τα γερμανικά μηχανοκίνητα, με κατεύθυνση προς τις βορεινές και ανατολικές προσβάσεις της Αθήνας, φεύγουν ολοένα στον αγύριστο. Ανέκφραστοι οι χιτλερικοί φαντάροι πάνω στα αυτοκίνητα με τα κράνη χαμηλά ώς τα μάτια, κίτρινοι από τον φόβο τους, με τα όπλα προτεταμένα, καθώς διασχίζουν τους πλημμυρισμένους δρόμους από πανηγυριώτες της λευτεριάς, τρέμουν τον ίσκιο τους. Ποιος λογαριάζει, όμως, τον κατησχυμένο εχθρό που υποχωρεί ντροπιασμένος; Από ώρα σε ώρα οι μάζες περιμένουν να μπει ο ΕΛΑΣ, αλλά τα νέα που καταφθάνουν είναι απογοητευτικά: Το Στρατηγείο Μέσης Ανατολής (που με βάση τη συμφωνία της Καζέρτας είχε και τον ΕΛΑΣ κάτω από τις διαταγές του) σταμάτησε τα ένοπλα τμήματα του βουνού 30 χιλιόμετρα έξω από την Αθήνα. Οι μάζες διαμαρτύρονται έντονα. Είναι τα πρώτα σημάδια μιας «συμμαχικής» αντίδρασης στους λαϊκούς πόθους, ένας πρώτος φραγμός στην Αντίσταση.
*
Οι κεντρικοί δρόμοι είναι αδιάβατοι από τον κόσμο που ξεχύθηκε να πανηγυρίσει τη λευτεριά. Στη διασταύρωση Πανεπιστημίου και Κοραή ο Άγγελος Σικελιανός, ο μεγάλος ποιητής της Αντίστασης, σκαρφαλωμένος στο ανάβαθρο της τροχαίας, μιλάει στον λαό που τον αποθεώνει. Τα άσπρα του μαλλιά ανεμίζουν σαν χαίτη λιονταριού. Η βροντώδης φωνή του ζεσταίνει τον αέρα με τα ένθεα λόγια υπέρ της Αντίστασης που αναβρύζουν από τα χείλη του. Το μαχόμενο αντιστασιακό πνεύμα δίνει το "παρών" στο μεγάλο πανηγύρι της λευτεριάς.
Η νύχτα 11 προς 12 Οκτώβρη ήρθε ριγηλή, γιομάτη τραγούδια και ζητωκραυγές. Οι Γερμανοί είχαν επιχειρήσει να ανατινάξουν το εργοστάσιο του ηλεκτρικού στο Κερατσίνι. Ο ΕΛΑΣ δεν τους άφησε. Κάμποσα παλικάρια έδωσαν το αίμα τους να το σώσουν. Φεύγοντας, οι ναζίδες κατάφεραν να πάρουν κάποιο σημαντικό εξάρτημα και η περιοχή Αθήνας - Πειραιά είναι βυθισμένη στο σκοτάδι. Την νύχτα εκείνη της εθνικής αγρύπνιας τη φώτισαν τα ιερά καντήλια την ελληνικής παράδοσης, το ανέσπερο εκείνο φως που καταύγασε με την τρεμουλιάρικη φλόγα του όλες τις μεγάλες εξάρσεις των Ελλήνων στην τούρκικη σκλαβιά και στο Εικοσιένα.
Κι όμως, εκείνη τη νύχτα δεν έπεσε κανείς στο κρεβάτι. Τα ρωμέικα χέρια, δουλεύοντας ασταμάτητα, έφτιαξαν χιλιάδες πλακάτ, χιλιάδες σημαίες. Κι όταν την άλλη μέρα, από τα χαράματα, τα μπράτσα των Αθηναίων τις ξεδίπλωσαν στους δρόμους, έμοιαζαν η ανάσα της λευτεριάς καθώς την είχε αποτυπώσει η ποίηση της Αντίστασης στους φλογισμένους στίχους της. Οι προφητικές «φοβερές σημαίες της λευτεριάς» του Σικελιανού πλατάγιζαν στους δρόμους της Αθήνας.
Πού βρέθηκαν όλες εκείνες οι μεθυσμένες μάζες που πλημμύρισαν τους κεντρικούς δρόμους; Θα 'λεγε κανείς ότι όλη η Ελλάδα χώρεσε στην πρωτεύουσα. Μια τεράστια ατελείωτη ανθρωποθάλασσα, σε πυκνή φάλαγγα σ’ όλο το πλάτος των δρόμων, περπατούσε αργά, κάτω από τον πλαταγισμό των σημαιών και των πλακάτ. Η αρχή της ήταν στο Σύνταγμα και το τέλος της στο τέρμα της οδού Γ' Σεπτεμβρίου, στη διασταύρωσή της με την οδό Αγίου Μελετίου. Με ζητωκραυγές και τραγούδια περνούσε για ώρες ατελείωτες μπροστά από το μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη αποτίοντας φόρο τιμής στους νεκρούς των πολέμων και της Αντίστασης. Ο καθένας έφερνε κι ένα λουλούδι. Και στον χώρο πολύ γρήγορα υψώθηκαν βουνά τα φθινοπωρινά άνθη της Αττικής, αυθόρμητη λαϊκή προσφορά στη μνήμη των ηρώων και των μαρτύρων.
*
Για ώρες ολόκληρες οι ατελείωτες φάλαγγες περνούσαν μπροστά στο μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη. Ήταν η μεγάλη ειρηνική επίδειξη των δυνάμεων της Αντίστασης, της συντριπτικής πλειοψηφίας, δηλαδή, του ελληνικού λαού, που ανάγκασε τους συνεργάτες του εχθρού και τους απόντες να αναζητήσουν τα πιο βαθειά λαγούμια και να κρύψουν το ντροπιασμένο τους πρόσωπο. Από την πανστρατιά εκείνη δεν έλειψε κανείς. Ο λαός της Αθήνας βάδισε στους δρόμους κάτω από τα λάβαρα των τοπικών και συνοικιακών οργανώσεων χαρούμενος, ευτυχισμένος, ατενίζοντας προς ένα ανέφελο μέλλον - το μέλλον, αλίμονο! Που του 'κλεψαν αργότερα μέσα από τα χέρια του οι λόγχες των ξένων, ξαναφέρνοντας το σκοτάδι, το αίμα και τα δάκρυα στη μαρτυρική γη των Ελλήνων. Έβλεπες όλη την ελληνική διανόηση, το θέατρο, τις τέχνες, την εργατιά, τους επαγγελματίες, τους υπαλλήλους - δημόσιους και ιδιωτικούς - να πορεύονται μέσα σε κύματα χαράς, κάτω από τα περήφανα τα δικά τους αντιστασιακά λάβαρα, τα τιμημένα με αίμα, θυσίες, αγώνες. Πώς θα ξεχάσουμε τη μεγάλη εκείνη μέρα όσοι τη ζήσαμε, πώς είναι δυνατό, εκείνοι, που έχουν άνομο συμφέρον, να παραγράψουν από τη μνήμη μας τα απαράμιλλα εκείνα χρόνια της φωτιάς; Η Ιστορία μας, η καταματωμένη και προπηλακισμένη Ιστορία μας, δεν μπορεί να στραγγαλιστεί. Και εκείνοι που ζητούν στείρωση της εθνικής μνήμης βρίσκονται έξω από το κλίμα των παραδόσεων του έθνους. Η αντίσταση δεν παραγράφεται γιατί αποτελεί το θεμέλιο της σύγχρονης ιστορίας μας, βρυσομάνα ιδανικών για τη σύγχρονη οιστρηλατημένη δημοκρατική μας νεότητα και το ξεκίνημα της φωτιάς που κατακαίει τα στήθη των Ελλήνων τούτη τη στιγμή, καθώς αναπτύσσεται η μεγάλη μάχη για τον εκδημοκρατισμό του τόπου.
Φέτος γιορτάζουμε τα είκοσι χρόνια της απελευθέρωσης της Αθήνας. Ας γίνει η επέτειος αφετηρία για μια συσπείρωση του δημοκρατικού λαού μας γύρω από τα απαράγραπτα ιδανικά της μεγάλης αντιστασιακής εποποιίας κι ας επισφραγίσει η Πολιτεία το εθνικό εκείνο έπος με την επίσημη αναγνώρισή του, όπως γίνηκε σ’ όλο τον κόσμο εδώ και είκοσι χρόνια. Και τότε θα μπορούμε να μιλάμε για μια νέα και ελπιδοφόρα εποχή δημοκρατικής ευδίας που έρχεται.
12 Οκτωβρίου 1944, ημέρα Πέμπτη. Ύστερα από 1264 μέρες Κατοχής η Αθήνα είναι και πάλι ελεύθερη. Οι Γερμανοί υποστέλλουν τη σημαία τους από την Ακρόπολη στις 9:45 το πρωί της 12ης Οκτωβρίου ενώ την ίδια στιγμή τμήμα του γερμανικού στρατού καταθέτει στεφάνι στο μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη.  

Η «Αθήνα ελεύθερη», ένα φιλόδοξο πρόγραμμα Δημόσιας Ιστορίας, έρχεται να καλύψει ένα μεγάλο κενό στην επίσημη μνήμη της περιόδου της Κατοχής και περιλαμβάνει εκδηλώσεις που εκτείνονται όλο τον χρόνο και κορυφώνονται τον μήνα Οκτώβριο, στοχεύουν να αποτυπώσουν τα δεινά που υπέστη η χώρα κατά την περίοδο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και της Κατοχής ειδικότερα, αλλά κυρίως να αναδείξουν τον αγώνα του ελληνικού λαού ενάντια στον φασισμό/ναζισμό, την προσήλωσή του στην ιδέα της ελευθερίας και την ανάπτυξη του αντιστασιακού κινήματος.
Οι εκδηλώσεις «12 Οκτωβρίου 1944. Η Αθήνα ελεύθερη» γίνονται για 4η χρονιά φέτος και περιλαμβάνουν εκθέσεις, μουσικές και θεατρικές παραστάσεις, προβολές κ.α. Διοργανώνονται από πέντε φορείς, το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία, η Περιφέρεια Αττικής, ο Δήμος Αθηναίων, τα Γενικά Αρχεία του Κράτους και η ΕΡΤ.

Το Σάββατο 13 Οκτωβρίου με την ΑΥΓΗ 
Aφιέρωμα στην απελεύθερωση με πρωτοσέλιδα της εφημερίδας του ΕΑΜ Αθήνας.


Μαρτυρίες
Μπήκα άθελά μου στο ρυθμό που επικρατούσε γύρω μου. Τι κάναμε δηλαδή; Μα απλό πράγμα: χαιρόμαστε και δεν ξέραμε πως να εκφράσουμε τον ενθουσιασμό μας […] Κάποια στιγμή σταμάτησε ο θόρυβος. Ποιος έδωσε το σύνθημα; Ακίνητοι ψάλλουμε τον Εθνικό Ύμνο. Τρεμάμενες από τη συγκίνηση φωνές. Συμφωνία μέσα στην παραφωνία […] Κι έπειτα πάλι πανζουρλισμός […] Η παρέλαση συνεχίζεται. Η αποθέωση του αυθορμητισμού. Να ρωτήσω κάποιον τι αισθανότανε; […] Ήμουνα βέβαιος για την απάντηση: θα έψαχνε να σκεφθεί, να δώσει μια συγκεκριμένη απάντηση. Θα ερευνούσε. Η απάντηση όμως θα ήτανε: Τίποτα […] Αυτό το τίποτα, τα έλεγε όλα […] Τίποτε λοιπόν! Τώρα μας ενδιαφέρει να ζήσουμε τη μεγάλη μέρα. Κώστας Παράσχος, Η απελευθέρωση, Αθήνα 1983.
Η πρώτη μέρα της λευτεριάς είναι ένα μεγάλο ποτάμι. Βλέπεις στους δρόμους και στις πλατείες της Αθήνας μια φουρτουνιασμένη ανθρωποθάλασσα, που όλο και μεγαλώνει όλο και πλαταίνει και γεμίζει την πόλη με τη βουή μιας δύναμης, που θέλει να ξεσπάσει, ν’ αλαφρώσει από την οργή που πολύ την έχει βασανίσει, να γίνει παντού κυρίαρχη και να μη βρίσκει πουθενά εμπόδια […]. Όλοι και όλα νιώθεις πως κάποια ετοιμασία κάνουν. Κι αν στήσεις μ’ επιμονή αυτί, ακούσ, ξεχωρίζεις τα βήματα μιας νέας ζωής, που έρχεται με καλπασμό. Ωστόσο, όσο και αν προσπαθείς δεν καταφέρνεις να καταλάβεις και να πεις αν είναι φιλικά τα βήματα που ακούς, αν η ευτυχία που πρέπει πια ναρθεί ή η Δευτέρα Παρουσία, η ώρα που θα γίνει η μεγάλη Κρίση επειτ’ από τα βάσανα που πέρασε ένας ολόκληρος λαός, η χώρα όλη, ο κόσμος όλος.
Πέτρος Χάρης Ημέρες Οργής, Αθήνα 1979.

Περισσότερα: http://freeathens44.org/ | Ολόκληρο το πρόγραμμα: Freeathens_program.pdf

Οι εκδηλώσεις για το επόμενο τριήμερο περιλαμβάνουν:
Παρασκευή 12 Οκτωβρίου
  • ·Έπαρση της σημαίας στον βράχο της Ακρόπολης και κατάθεση στεφάνων στο Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη
  • Επετειακή τελετή του Δήμου Αθηναίων
·Ώρα έναρξης: 10:00
Παρασκευή 12 Οκτωβρίου
  • ·Αθήνα, όμορφη πόλη
    Συναυλία - Τραγουδούν η Μαρία Φαραντούρη και η Ρίτα Αντωνοπούλου- Στο πιάνο ο Θοδωρής Οικονόμου
·Πάρκο Ελευθερίας  Ώρα έναρξης: 19:00

Σάββατο 13 Οκτωβρίου - Κυριακή 14 Οκτωβρίου
  • ·Το Ντοκιμαντέρ ως εργαλείο στην Εκπαίδευση – Προσωπική μαρτυρία και Ιστορία
    Εργαστήριο
    Διήμερο κινηματογραφικό εργαστήριο με τον σκηνοθέτη Βασίλη Λουλέ, για εκπαιδευτικούς Α/θμιας και Β/θμιας εκπαίδευσης
Κτίριο Συνδέσμου Φυλακισθέντων και Εξορισθέντων Αντιστασιακών 1967- 1974, Πάρκο Ελευθερίας Ώρα:10:00 – 17:30

Κυριακή 14 Οκτωβρίου
  • Έτσι σώθηκε η Ηλεκτρική... Μια μάχη στην καρδιά της Απελευθέρωσης - Έκθεση
    Διοργάνωση: Ιστορικό Αρχείο ΔΕΗ
    Επιμέλεια: Μαρία Μαυροειδή, Γεωργία Μ. Πανσεληνά
ΑΗΣ Αγ. Γεωργίου, Κερατσίνι
Διάρκεια έκθεσης: 14 Οκτωβρίου 2018 έως 28 Φεβρουαρίου 2019 (επισκέψεις κατόπιν συνεννόησης: τηλ. 210 5293468 & 210 5144073)
Έναρξη-ξενάγηση: 14 Οκτωβρίου, ώρα: 17:00-19:00

Κυριακή 14 Οκτωβρίου
Per la Liberta - Συναυλία
Συνδιοργάνωση: ΔΕΗ και Δήμος Κερατσινίου-Δραπετσώνας
Οι encΑrdia μαζί με τον Κώστα Θωμαΐδη και τον Ηλία Λογοθέτη σε ένα πρόγραμμα αφιερωμένο στους προσωπικούς και τους κοινωνικούς αγώνες για την ελευθερία
Μνημείο Πεσόντων στη Μάχη της Ηλεκτρικής, ΑΗΣ Αγ. Γεωργίου, Κερατσίνι - Ώρα έναρξης: 19:30

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου