Τα 5 δυνατά σημεία του εγχώριου τουριστικού προϊόντος

Στο πλαίσιο αυτό, ο ΕΟΤ συνεργάζεται στενά με τους επαγγελματίες του τουρισμού αλλά και τους περιφερειακούς και δημοτικούς άρχοντες και όλοι μαζί δημιουργούν θεματικά τουριστικά προϊόντα που συνδέονται με τον Πολιτισμό και την Ιστορία κάθε τόπου, τη γαστρονομία της κάθε περιοχής, τις δυνατότητες υπαίθριων δραστηριοτήτων αλλά και την αξιοποίηση των φυσικών πόρων που προσφέρει κάθε τόπος, όπως είναι, για παράδειγμα, οι πολυάριθμες ιαματικές πηγές της χώρας.

Τα 5 δυνατά σημεία του εγχώριου τουριστικού προϊόντος και η στόχευση

Σε ένα πλέγμα μέτρων που περιλαμβάνουν τη σύνδεση του τουριστικού προϊόντος με την εγχώρια παραγωγή, την προώθηση των λιγότερων δημοφιλών νησιωτικών προορισμών αλλά και τη σύνθεση προϊόντων και υπηρεσιών για τη δημιουργία ειδικής ζήτησης εστιάζει ο ΕΟΤ με στόχο την παγκόσμια τουριστική αγορά.

Στο πλαίσιο αυτό, ο ΕΟΤ συνεργάζεται στενά με τους επαγγελματίες του τουρισμού αλλά και τους περιφερειακούς και δημοτικούς άρχοντες και όλοι μαζί δημιουργούν θεματικά τουριστικά προϊόντα που συνδέονται με τον Πολιτισμό και την Ιστορία κάθε τόπου, τη γαστρονομία της κάθε περιοχής, τις δυνατότητες υπαίθριων δραστηριοτήτων αλλά και την αξιοποίηση των φυσικών πόρων που προσφέρει κάθε τόπος, όπως είναι, για παράδειγμα, οι πολυάριθμες ιαματικές πηγές της χώρας. Παράλληλα, συνεχίζεται η προσπάθεια προβολής των ελληνικών θαλασσών ως ιδανικών για τουρισμό κρουαζιέρας, yachting και καταδυτικό τουρισμό, αλλά και των μεγάλων αστικών κέντρων, όπως η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη, για city break και συνεδριακό τουρισμό.

Επιπλέον, η ενδοχώρα και τα λιγότερο δημοφιλή νησιά είναι σήμερα στο προσκήνιο της πολιτικής του ΕΟΤ. Με στόχο την επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου, τα γραφεία του ΕΟΤ στο εξωτερικό οργανώνουν για τους προορισμούς αυτούς δεκάδες ταξίδια εξοικείωσης δημοσιογράφων και bloggers αλλά και μεγάλων τουριστικών πρακτόρων. Ο στόχος, όμως, συνδέεται άρρηκτα και με τις ευκαιρίες επένδυσης στον τουριστικό κλάδο. Χαρακτηριστικά παραδείγματα, η αναβάθμιση των περιφερειακών αεροδρομίων της Ελλάδας, οι μαρίνες και οι λιμένες, η ακτοπλοΐα, η αγορά τουριστικής κατοικίας και η ανάδειξη των προϊόντων με Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης (ΠΟΠ) μέσω της διασύνδεσής τους με τους επιμέρους τουριστικούς προορισμούς. Κάθε πρωτοβουλία που κινείται προς αυτό τον στόχο είναι ευπρόσδεκτη.

Στα δυνατά σημεία του εγχώριου τουριστικού brand name είναι το μοναδικό κλίμα και το φως, τα διαφορετικά τοπία, η αυθεντικότητα του ελληνικού τουριστικού προϊόντος, οι υψηλού επιπέδου τουριστικές υπηρεσίες και κυρίως η ποικιλία στις επιλογές τουρισμού. Η χώρα, άλλωστε, προσφέρει ασφαλές περιβάλλον, φιλόξενες υπηρεσίες, σύγχρονες υποδομές διαμονής, αγορών και ψυχαγωγίας, αναρίθμητους πολιτισμικούς θησαυρούς, ατελείωτα χιλιόμετρα ακτογραμμής, πολυάριθμα νησιά και πελάγη που, σε συνδυασμό με το ήπιο κλίμα, προσφέρονται ιδανικά για κρουαζιέρες και ιστιοπλοΐα. Εναλλακτικά επίσης γνωρίσματα της ξεχωριστής παρουσίας του εγχώριου τουριστικού προϊόντος στον παγκόσμιο τουριστικό χάρτη αποτελούν τα επιβλητικά  ορεινά τοπία αλλά και τα γνήσια προϊόντα μεσογειακής διατροφής, (όπως μέλι), οι γαστρονομικές επιλογές και τα μακραίωνα ήθη και έθιμα. Αυτά προβάλλει ο ΕΟΤ μέσα από το πρόγραμμά του, ώστε η Ελλάδα να αποτελέσει μία από τις πρώτες επιλογές τουριστών για διακοπές, αξιοποιώντας τις μεγαλύτερες τουριστικές ψηφιακές πλατφόρμες του κόσμου και τα πλέον δημοφιλή Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης στο εξωτερικό. Παράλληλα, εργάζεται μεθοδικά για την προσέλκυση ξένων επενδύσεων, την προσέγγιση νέων αγορών και τη σύνθεση προϊόντων και υπηρεσιών για τη δημιουργία ειδικής ζήτησης και στηρίζει την επιμόρφωση του ανθρώπινου κεφαλαίου μέσω της διά βίου μάθησης. Όλα τα παραπάνω αποτελούν «παράθυρα ευκαιρίας» μιας βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης. .. source..

Κεραμεικός, Κόρινθος, Ελευσίνα: ανακαίνιση!

Στον εξωραϊσμό και στην προστασία του αρχαιολογικού χώρου του Κεραμεικού, αλλά και στην ανάδειξη των μνημείων του, προχωρούν οι αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού σε συνεργασία με το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο Αθηνών που ανασκάπτει την περιοχή. Υπέρ των προτάσεων που εκπονήθηκαν από την ομάδα εργασίας που δημιουργήθηκε, τάχθηκαν ομόφωνα τα μέλη του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου.

Τον δρόμο της επίλυσης παίρνουν ζητήματα που αφορούν την προστασία, αποκατάσταση και συντήρηση των αρχαιοτήτων, την ανάδειξη του χαρακτήρα του χώρου και των μνημείων του, την αισθητική αναβάθμιση και βελτίωση της λειτουργικότητάς του.

Σύμφωνα με το ΚΑΣ, θα πρέπει συγκεκριμένα να ληφθούν άμεσα μέτρα προστασίας σε μνημεία, να εκπονηθούν μελέτες συντήρησης, αναστήλωσης και αποκατάστασης, να γίνουν επεμβάσεις που θα προβλεφθούν από τις παραπάνω μελέτες (ή άλλες που έγιναν στο παρελθόν, αλλά δεν υλοποιήθηκαν), να αντιμετωπιστούν ελλείψεις στις υποδομές εξυπηρέτησης κοινού και σε δίκτυα που σχετίζονται με την ασφάλεια του χώρου, καθώς και στην ανεπάρκεια των κτηριακών εγκαταστάσεων.

Σημαντικός παράγοντας που χρήζει επίσης προστασίας (όπως ειπώθηκε και στο Συμβούλιο) είναι το οικοσύστημα του Ηριδανού που διασχίζει τον Κεραμεικό, το μόνο σημείο που μπορεί κανείς να αντιληφθεί τον ποταμό σαν φυσικό στοιχείο της πόλης.

Αξίζει, τέλος, να σημειωθεί ότι ανάλογα σχέδια θα εκπονηθούν και για άλλους αρχαιολογικούς χώρους, όπως της Κορίνθου και της Ελευσίνας.

Νέα έργα στην Αθήνα, περιφέρεια, σε 7 δημοτικές κοινότητες του δήμου Αθηναίων

Σειρά έργων στο κέντρο της Αθήνας, τόσο σε υποδομές όσο και για την ανάδειξη ιστορικών κτισμάτων, δρομολογεί η Περιφερειακή Ενότητα Κεντρικού Τομέα Αθηνών. Πρόκειται για συνολικά 38 νέα έργα, προϋπολογισμού 46.162.852 ευρώ, που περιλαμβάνει για την περιοχή το πρόσφατα εγκεκριμένο από το Περιφερειακό Συμβούλιο πρόγραμμα εκτελεστέων έργων 2017 της Περιφέρειας Αττικής.

Με αφορμή τη δρομολόγηση των συγκεκριμένων έργων στο κέντρο της πρωτεύουσας, η αρμόδια αντιπεριφερειάρχης, Ερμίνα Κυπριανίδου, επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι πλέον «διαμορφώνεται σαφέστερα ο οδικός χάρτης που υπηρετεί το στρατηγικό σχέδιο της Περιφέρειας, αποσαφηνίζοντας ενέργειες και στόχους, όπως είναι οι υποδομές, η ανάδειξη και αξιοποίηση του ιστορικού κέντρου, αλλά και άλλων ιστορικών κτισμάτων που ενισχύουν την κοινωνική συνοχή, εξυπηρετούν τους πολίτες και πάνω από όλα δικαιώνουν χρόνια αιτήματα τους».

Όπως ανέφερε η κ. Κυπριανίδου, στο πλαίσιο αυτό εντάσσονται μελέτες για σημαντικά έργα όπως :

-Η ανακαίνιση των κτιρίων του διατηρητέου συγκροτήματος των Προσφυγικών της Λ. Αλεξάνδρας, αμέσως μετά τη μεταβίβαση της κυριότητας 177 διαμερισμάτων από το δημόσιο, στην Περιφέρεια Αττικής. «Κοινός στόχος», σημειώνει, είναι «η διατήρηση και αξιοποίηση των ιστορικών αυτών κτισμάτων, με άξονες την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, την κοινωνική χρησιμότητα και την ισορροπημένη ένταξή τους στις ανάγκες της ευρύτερης περιοχής». Στις προτάσεις χρήσεων και λειτουργιών περιλαμβάνονται: Μουσείο Μικρασιατικής Μνήμης, ξενώνας συγγενών ασθενών Αγίου Σάββα, διαμερίσματα για κοινωνική στέγη ή χρήση για συλλογικότητες.

-Η ανακαίνιση κτιρίων ΕΑΤ-ΕΣΑ στο Πάρκο Ελευθερίας, για τη δημιουργία Μουσείου Αντιδικτατορικής Δράσης, (μετά από πρόταση του ΣΦΕΑ) και στόχο την ανάδειξη της ιστορικής ταυτότητας, την προστασία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής.

-Η ανάδειξη της ευρύτερης περιοχής του Υμηττού και η διασύνδεση του με τον αστικό ιστό, μέσα από συγκεκριμένα έργα και σε συνεργασία με το ΣΠΑΥ, ώστε να αναδειχθούν τα οικολογικά και πολιτιστικά γνωρίσματα της περιοχής και οι κάτοικοι των όμορων δήμων αλλά και της ευρύτερης Αθήνας να γνωρίσουν τις αξίες οικολογικές και πολιτιστικές του Υμηττού.

Στο μεταξύ, συμπληρώνει η κ Κυπριανίδου, βρίσκονται σε εξέλιξη ή δρομολογούνται έργα για τα οποία έχουν υπογραφεί, ήδη, προγραμματικές συμβάσεις με τους δήμους και αφορούν στην ενίσχυση σχολικών και αθλητικών υποδομών για νέους, αντιπλημμυρικών και αποχετευτικών έργω καθώς και άλλες κοινωνικές δράσεις. Ενδεικτικά η αντιπεριφερειάρχης αναφέρει δράσεις κατά τομείς όπως συντήρηση υποδομών για τη νεότητα αναφέρει τις κατασκευές νέων και επισκευές ή ανακαινίσεις παιδικών σταθμών και αύλειων σχολικών χώρων στους δήμους Ηλιούπολης (2.860.000 ευρώ), του πρώην ΠΙΚΠΑ, (1.660.000 ευρώ), Καισαριανής (127.188 ευρώ), Βύρωνα (120.000 ευρώ), Γαλατσίου (11.601.000 ευρώ) Ν.Φιλαδέλφειας – Χαλκηδόνος, αναβάθμιση των χώρων άθλησης με παρεμβάσεις σε καίρια σημεία όπως το Ιλίσσιο κολυμβητήριο (600.000 ευρώ), στην «ΕΡΓΑΝΗ» Βύρωνα (580.000 ευρώ), στο αθλητικό κέντρο Γαλατσίου (1.254.128 ευρώ), στο γήπεδο «Μ. ΚΡΗΤΙΚΟΠΟΥΛΟΣ» Καισαριανής, σε επτά γήπεδα 5x5 του δήμου Αθηναίων (600.000,00 ευρώ), με κατασκευή γηπέδου 8x8 στο Γεωπονικό πανεπιστήμιο και ανακατασκευή των αθλητικών εγκαταστάσεων του Ε.Μ.Π. (1.060.000 ευρώ).

Η κ. Κυπριανίδου υπογραμμίζει, επίσης, τη σημασία που έχει για την Περιφέρεια Αττικής η ανάδειξη του ιστορικού – εμπορικού κέντρου της Αθήνας και τις συνεχείς παρεμβάσεις της Περιφέρειας όπως είναι και η ένταξη στο Π.Ε.Ε. του έργου των ασφαλτοστρώσεων σε όλους τους κεντρικούς δρόμους της Αθήνας (Ακαδημίας, Αριστείδου, Ασκληπιού, Ευριπίδους, Ζωοδόχου Πηγής, Σωκράτους, Σοφοκλέους, Σόλωνος, Πατησίων κ.α.) ποσού 4.940.000 ευρώ. «Στόχος μας», αναφέρει μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, «δεν είναι να κόβουμε κορδέλες, αλλά να δίνουμε προτεραιότητα σε έργα που επιλύουν προβλήματα, που απειλούν την δημόσια υγεία όπως η κατασκευή αποχετευτικών δικτύων ακαθάρτων και σύνδεση των ακινήτων και στις 7 δημοτικές κοινότητες του δήμου Αθηναίων (7.750.000 ευρώ) αλλά και η ολοκλήρωση του δικτύου αποχέτευσης ακαθάρτων στο δήμο Καισαριανής (3.281.212 ευρώ).
Αναδημοσίεσυη από εφημερίδα Αυγή.

Περιβάλλον Αθηνών, τι πρέπει να γίνει; σκέψεις ειδικού κ. Μπελαβίλα

Τι σημαίνει κλιματική αλλαγή μόλις το μαθαίνουμε, με τις πλημμύρες, τους καύσωνες, τις επιπτώσεις στην ποιότητα της καθημερινής μας ζωής. Σε μια πόλη που ήδη υποφέρει, με ένα περιβάλλον λεηλατημένο, χωρίς πράσινο, χωρίς ποτάμια, χωρίς δάση, χωρίς ανοιχτές ακτές.

Διασχίσαμε έναν χρόνο δύσκολο, πολύ δύσκολο! Κάθε συζήτηση για το περιβάλλον αντιμετωπιζόταν με ένα στραβό χαμόγελο: «Τι λες τώρα! Εδώ κινδυνεύουμε με χρεωκοπία, στενάζουμε από τη φτώχεια και την ανεργία. Μ' αυτά θα ασχολούμαστε;». Κι όμως, ο χρόνος πέρασε. Σαν να εξομαλύνονται πολλά, να μειώνεται ο βραχνάς των απολύσεων, να φεύγει η αγχόνη των προαπαιτούμενων.

Έχουμε τα πρώτα σημάδια αναστροφής. Στη Δραπετσώνα, στο Φάληρο, στην Καισαριανή. Στην Καλλιθέα, με το νέο πάρκο δίπλα στη Λυρική. Κάτι κινείται γύρω από το Γουδί και το Πάρκο Αντώνης Τρίτσης. Τέλος, κι ας ξενίσει πολλούς, στο Ελληνικό, είτε το θέλουμε είτε όχι, προσκυρώνεται πλέον η ιδιωτικοποίησή του, αλλά και τα 3.000 στρέμματα ανοιχτού δημόσιου πάρκου και κοινόχρηστων χώρων και ακτής. Δεν είναι όσα θέλαμε, αλλά δεν είναι και λίγα!

Είναι ώρα να ξαναπιάσουμε το νήμα εκεί που το αφήσαμε: Όταν διεκδικούσαμε το αστικό και περιαστικό πράσινο, τις ακτές και τους ελεύθερους χώρους της Αθήνας. Είναι ώρα πλέον να αναβιώσουμε αυτούς τους χώρους όπου ρημάζουν και να τους δημιουργήσουμε όπου δεν υπάρχουν.

Τρεις ενότητες, διακριτές, διαφορετικές, εξίσου πολύτιμες, βρίσκονται στην κορυφή των προτεραιοτήτων.

Πειραιάς δημοφιλής τουριστικός προορισμός

Μώραλης: «Έτσι θα γίνει ο Πειραιάς δημοφιλής τουριστικός προορισμός» http://salamina.net/?p=265499
Μώραλης: «Έτσι θα γίνει ο Πειραιάς δημοφιλής τουριστικός προορισμός»   Μαΐου 26, 2016
Στον συνολικό στρατηγικό σχεδιασμό της Δημοτικής Αρχής, ώστε να αναδειχθεί ο Πειραιάς δημοφιλής τουριστικός προορισμός, αναφέρθηκε ο Δήμαρχος κ. Γιάννης Μώραλης, στα εγκαίνια του σηματοδοτημένου περιπάτου κρουαζιέρας «The Piraeus City Walk», που πραγματοποιήθηκαν χθες, στην Παγόδα.

Ο σηματοδοτημένος περίπατος κρουαζιέρας «The Piraeus City Walk», είναι μια πρωτοβουλία του Εμπορικού Συλλόγου Πειραιά, η οποία υλοποιήθηκε σε συνεργασία με τη Δημοτική Αρχή Πειραιά και εντάσσεται στον εορτασμό των «Ημερών Θάλασσας 2016».

Αμέσως μετά την τελετή των εγκαινίων οι παρευρισκόμενοι περπάτησαν την ειδική τουριστική διαδρομή με αφετηρία την «ΠΑΓΟΔΑ» και οδηγό τα σήματα που έχει φροντίσει να τοποθετήσει ο Ε.Σ.Π.

Στόχος του «The Piraeus City Walk», είναι να προσελκύσει τους επισκέπτες της κρουαζιέρας στην πόλη. Συμπεριλαμβάνει τμήμα του Οpen Μall Piraeus αλλά και πολλά σημεία τουριστικού ενδιαφέροντος όπως το Δημοτικό Θέατρο, το Αρχαιολογικό Μουσείο, σημαντικές Εκκλησίες κ.ά. Εκτείνεται σε μήκος τεσσάρων χιλιομέτρων και έχει χρονομετρημένη διάρκεια  μία ώρα.

Γούβα Βάβουλα

Για τα μικρά πράγματα στη Γούβα του Βάβουλα / ΤΟΥ NΙΚΟΥ ΜΠΕΛΑΒΙΛΑ
Η Γούβα του Βάβουλα, αυτός ο τόπος με το καθόλου εύηχο όνομα, βρίσκεται στις άκρες της παλιάς μετεπαναστατικής πόλης του Πειραιά. Εκεί ήταν και τα όρια της αρχαίας πόλης, δίπλα στις πύλες, στο έλος, στο σημείο, που τα Μακρά Τείχη συναντούσαν το πειραϊκό τείχος. Είναι μία κοιλότητα του εδάφους με σπηλαιώσεις, με ξυλαποθήκες, βιοτεχνίες, συνεργεία και χαμόσπιτα. Στις παρυφές της βιομηχανικής ζώνης, δίπλα στα εργοστάσια του Καλαμάκη, του Νικολετόπουλου, του Κεράνη, στις γραμμές του τραίνου, η Γούβα διέσχισε σχεδόν δύο αιώνες ως η πιο υποβαθμισμένη συνοικία του κεντρικού Πειραιά.
Μετά τον πόλεμο χτίστηκαν λίγες πολυκατοικίες. Ελάχιστα λείψανα των αρχαίων πύργων και του τείχους σώζονταν σε κενά, ανάμεσα στα κτήρια, ώσπου πριν από πολλά χρόνια η Αρχαιολογική Υπηρεσία ξεκίνησε ένα φιλόδοξο σχέδιο αποκάλυψης του οχυρωματικού συνόλου μαζί με τη δημιουργία ενός αρχαιολογικού πάρκου και ενός μουσείου.
Η εποχή είχε αλλάξει. Η βιομηχανία είχε καταρρεύσει, οι αποθήκες και τα εργαστήρια μετατρέπονταν σε κέντρα αναψυχής, η γειτονιά απέκτησε όλα τα φόντα ώστε να μετατραπεί σε κάτι που θα έμοιαζε στα Λαδάδικα ή στου Ψυρρή.

Τέσσερα ερωτήματα για τον τουρισμό

Τέσσερα ερωτήματα για τον τουρισμό / Τριποταμιανός Γ.
Πλέον οι περισσότεροι αντιμετωπίζουν τον τουρισμό ως την «ατμομηχανή της οικονομίας». Κάποιοι, μάλιστα, προχωρούν ένα βήμα παραπέρα και τον παραλληλίζουν με την οικοδομή στην οποία στηρίχθηκε η ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας για τουλάχιστον πέντε δεκαετίες.
Τα τελευταία χρόνια, η κοινή γνώμη επικεντρώνεται στο πόσα εκατομμύρια τουριστών έρχονται στην Ελλάδα και ευτυχώς ο αριθμός τους χρόνο με τον χρόνο αυξάνεται. Πίσω από την ικανοποίηση, όμως, που προσφέρει η εικόνα των εκατομμυρίων ξένων που επισκέπτονται τη χώρα, υπάρχουν ορισμένα κρίσιμα προβλήματα στα οποία, αν δεν βρεθεί σύντομα λύση, τότε και αυτή η οικονομική δραστηριότητα θα αποδειχθεί τόσο ευάλωτη όσο και η οικοδομή.
Το πρώτο ερώτημα αφορά την κατά κεφαλή τουριστική δαπάνη. Και αυτή χρόνο με τον χρόνο μειώνεται. Πολλοί αναλυτές συνδέουν τη μείωση αυτή με την κρίση. Από την άλλη πλευρά, όμως, ο κίνδυνος η ελληνική τουριστική αγορά να μετατραπεί σε αγορά χαμηλού κόστους είναι πλέον υπαρκτός.

Πειραιάς: Το εμβληματικό λιμάνι της Δημοκρατικής Αθήνας

Πειραιάς δεν είναι μόνο το λιμάνι / Ραπανάκης Σπύρος / 16.05.2016 / εφημ. Αυγή / Πειραιάς δεν είναι μόνο το λιμάνι.  Αλήθεια, τι θα απαντούσατε εάν κάποιος σας ζητούσε να πείτε δυο λόγια για τον Πειραιά; Οι περισσότεροι μάλλον θα έλεγαν για το λιμάνι, άλλοι ίσως για τον Ολυμπιακό, άλλοι για τα ρεμπέτικα, κάποιοι ίσως για το δημοτικό θέατρο.
Μετρημένοι στα δάχτυλα θα ήταν αυτοί που γνωρίζουν ότι ο Πειραιάς, εκτός από το μεγάλο λιμάνι της χώρας, είναι και μια πόλη με πλούσια ιστορία από την αρχαιότητα, με αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία καθώς και ένα μοναδικό αρχαιολογικό μουσείο.
Σήμερα, Περιφέρεια υπουργείο Πολιτισμού σε συνεργασία με την αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων επιχειρούν την ανάδειξη των σημαντικότερων χώρων, με άνοιγμά τους στους πολίτες και τους επισκέπτες αλλά και την αναστήλωσή τους.

Το εμβληματικό λιμάνι της Δημοκρατικής Αθήνας

Η ανάπτυξη του Πειραιά συνέπεσε με την ακμή της Δημοκρατικής Αθήνας και οφείλεται στο μεγάλο ενδιαφέρον και τις δημιουργικές πραγματώσεις δύο μεγάλων πολιτικών μορφών της εποχής: του Θεμιστοκλή και του Περικλή.

Όπως διαβάζουμε στην ιστοσελίδα του Δήμου Πειραιά, τα έργα για την τείχιση και γενικά για την οχύρωσή του άρχισαν οπωσδήποτε πριν από τη ναυμαχία της Σαλαμίνας (480 π.Χ.), αλλά αποπερατώθηκαν ανάμεσα στο 471 και το 465 π.Χ. Αργότερα (461-456 π.Χ.) ακολούθησαν άλλα έργα για την επέκταση των Μακρών Τειχών, ώστε να επιτευχθεί η σύνδεση του Πειραιά με την Αθήνα. Και, τέλος, στην περίοδο 451-431 π.Χ. ολοκληρώθηκε η οικοδόμηση και η οριστική διαμόρφωση της πόλης, με ένα υποδειγματικό, για την εποχή, πολεοδομικό σχέδιο που είχε εκπονηθεί από τον διάσημο αρχιτέκτονα και πολεοδόμο Ιππόδαμο τον Μιλήσιο.

"Ο Πειραιάς είναι κομμάτι της Αθήνας, η οποία έχει ξεχάσει ότι έχει λιμάνι. Ως τέτοιο δημιουργήθηκε, το λέει η ιστορία του, η σύνδεσή του με την Αθήνα με τους δρόμους που έχουν βασιστεί πάνω στους αρχαίους άξονες, στην Πειραιώς και τη Συγγρού", μας λέει η Στ. Χρυσουλάκη, προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Δυτικής Αττικής, Πειραιώς και Νήσων.

Μια αρχαία πόλη κάτω από τη σύγχρονη

Η πόλη του Πειραιά, όπως τη συναντάμε σήμερα, έχει χτιστεί σχεδόν εξ ολοκλήρου πάνω στην αρχαία πόλη. Αυτό το μαρτυρούν οι κεντρικές οδοί που "πατάνε" πάνω στις αρχαίες αλλά και η πολεοδομική της λογική. "Κάτω από κάθε σπίτι, κτήριο, κήπο, δρόμο, έχουμε τα κατάλοιπα της αρχαίας πόλης", εξηγεί η Στ. Χρυσουλάκη.
Σήμερα, διασώζονται ίχνη σε δύο μεγάλους χώρους. Οι Αστικές πύλες στην είσοδο της πόλης από Αθήνα, έργο οχυρωματικό και κομμάτι του τείχους της πόλης και η Ηετιώνια πύλη που βρίσκεται σε ύψωμα στα "σύνορα" Πειραιά- Δραπετσώνας και είναι ορατή από το λιμάνι του Πειραιά. Πρόκειται για ένα από τα σημαντικότερα κομμάτια της οχύρωσης του Πειραιά.
Οι κυριότεροι αρχαιολογικοί χώροι είναι τα τείχη της πόλης με τις δύο φάσεις τους, τα Θεμιστόκλεια και τα Κονώνεια, που βρίσκονταν στην περιοχή της σημερινής Πειραϊκής και εκτείνονταν ως την αρχή του Κανθάρου, του σημερινού λιμανιού.
"Τα τείχη στην πραγματικότητα 'στεφανώνουν' τη χερσόνησο του Πειραιά και υπήρξαν εμβληματικά κατά την αρχαιότητα, αφού επρόκειτο για την οχύρωση της Δημοκρατικής Αθήνας", σημειώνει η Στ. Χρυσουλάκη, εξηγώντας πως για να φαίνονται απροσπέλαστα υψώνονταν πάνω στον βράχο και δημιουργούσαν στεφάνη στο υψηλότερο σημείο του. "Ήταν σύμβολο της Δημοκρατικής Αθήνας και καμάρι των Αθηναίων, οι οποίοι κατέβαιναν στον Πειραιά για να τα επισκεφθούν και να δουν από κοντά τον στόλο από τις τριήρεις".
Στην περιοχή της Ζέας υπήρχαν και περίπου 196 Νεώσοικοι, όπου οι τριήρεις του πανίσχυρου αθηναϊκού στόλου "ξεχειμώνιαζαν" και επισκευάζονταν- συντηρούνταν. Σήμερα, κομμάτια των νεώσοικων διασώζονται στα υπόγεια πολυκατοικιών.

Οι μεγάλες ανοικοδομήσεις της πόλης, καταστροφή για τον αρχαιολογικό πλούτο.

Οι καταστροφές που επέφεραν οι βομβαρδισμοί στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο αλλά κυρίως οι επόμενες φάσεις ανοικοδόμησης του Πειραιά "έθαψαν" ή εξαφάνισαν σε μεγάλο βαθμό τις αρχαιότητες. Σε πρώτη φάση από τα μέσα της δεκαετίας του '50 και στη συνέχεια τα χρόνια της χούντας, το μπετόν και οι πολυκατοικίες έκρυψαν την αρχαία πόλη αλλά και τα νεοκλασικά που στόλιζαν τον Πειραιά.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η παραθαλάσσια περιοχή της Πειραϊκής όπου στα χρόνια του δημάρχου της δικτατορίας Σκυλίτση πραγματοποιήθηκε επίχωση των τειχών του Πειραιά, τα οποία μπαζώθηκαν με υπολείμματα νεοκλασικών αρχοντικών(!) προκειμένου να κατασκευαστούν... ταβέρνες πάνω στη θάλασσα. Χρειάστηκαν πολλά χρόνια και η απόφαση της Μ. Μερκούρη για να χαρακτηριστούν ως αρχαιολογικός χώρος και να ξηλωθούν ταβέρνες και τραπεζοκαθίσματα.
"Υπάρχουν ορατά κομμάτια αλλά είναι απίστευτα δαπανηρό για να μπορέσει κάποιος να βγάλει τα μπάζα που ρίχτηκαν επί επταετίας", σημειώνει η Στ. Χρυσουλάκη
Τα έργα του μετρό ρίχνουν φως στη ζωή της αρχαίας πόλης
Όμως ο Πειραιάς έχει ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό. Ως πόλη, λαξεύτηκε πάνω στον βράχο, κάτι που σημαίνει ότι δεν υπάρχει χώμα και βάθος στα θεμέλιά της. Έτσι, πολύ κοντά στην επιφάνεια βρίσκονται κομμάτια και στοιχεία της αρχαίας πόλης. Κάθε φορά που πραγματοποιείται ένα έργο, σχεδόν πάντα συνοδεύεται από τον εντοπισμό αρχαιοτήτων.
Δεν θα μπορούσε να γίνει αλλιώς με τα έργα που πραγματοποιούνται για την κατασκευή του μετρό στον Πειραιά. Με μια μεγάλη ανασκαφή που έγινε στον κεντρικό σταθμό, απέναντι από το Δημοτικό Θέατρο, η Εφορεία Αρχαιοτήτων σε συνεργασία με το ΕΜΠ έφερε στο φως τα συστήματα ύδρευσης της αρχαίας πόλης, από τα κλασικά χρόνια έως το ρωμαϊκό υδραγωγείο.
Όπως μας ενημερώνει η προϊσταμένη της Εφορείας, με την κατασκευή του σταθμού, η Μετρό Α.Ε. θα αναλάβει την χρηματοδότηση για τη δημιουργία μόνιμης θεματικής έκθεσης που θα πραγματεύεται τον τρόπο ύδρευσης της πόλης κατά τις διαφορετικές περιόδους κατοίκησης.
"Θα είναι ένα από τα αξιοθέατα του Πειραιά. Πρόκειται για την πρώτη θεματική έκθεση σε σταθμό μετρό, όχι απλώς έκθεση των ευρημάτων. Θα υπάρχουν αντίγραφα σε φυσικό μέγεθος", τονίζει η Στ. Χρυσουλάκη υπογραμμίζοντας πως το μετρό "ρίχνει φως" στις περιόδους κατοίκησης της πόλης.
Έως την κατασκευή όμως του σταθμού, όσοι ενδιαφέρονται θα μπορούν να δουν τα όσα υπήρχαν κάτω από την πόλη στην εκπαιδευτική έκθεση που θα λειτουργήσει στο κτήριο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Δυτικής Αττικής, Πειραιά και Νήσων στην περιοχή των Αστικών πυλών, με ελεύθερη είσοδο

Σχέδιο αναστήλωσης, ανάδειξης και παράδοσης στους πολίτες των αρχαιολογικών χώρων

Ο αντιπεριφερειάρχης Πειραιά Γ. Γαβρίλης, περιφερειακοί σύμβουλοι και αρχαιολόγοι επισκέφτηκαν πριν μερικές μέρες το αρχαίο θέατρο της Ζέας στον περιβάλλοντα χώρο του Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιά και την οχύρωση της αρχαίας πόλης στις αστικές πύλες, το Κονώνειο τείχος και την Ηετιώνεια πύλη.
Με εγκεκριμένες μελέτες, στόχος είναι η αποκατάσταση του διατηρητέου κτηρίου του παλαιού μουσείου, στο πλαίσιο της διαμόρφωσης ενός ολοκληρωμένου αρχαιολογικού πάρκου, με την ανάπλαση του οικοδομικού τετραγώνου.
Στόχος είναι το αρχαίο θέατρο να δοθεί στο κοινό και να πραγματοποιηθούν ξανά εκδηλώσεις και παραστάσεις σε συνεργασία με το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, ενώ το παλιό αρχαιολογικό μουσείο να λειτουργήσει ως μόνιμος χώρος ψυχαγωγίας με καφέ, αίθουσες περιοδικών εκθέσεων και σύγχρονη τέχνη.
Παράλληλα, σχεδιάζεται η απομάκρυνση μπάζων και ανάδειξη σημαντικού τμήματος (περίπου 800 μ.) του Κονωνείου τείχους. "Είναι αξιοσημείωτο ότι από την έναρξη των εργασιών μέχρι την αποπεράτωσή τους υπολογίζεται ότι θα απομακρυνθούν περίπου 140.000 κυβικά μέτρα χώμα, από επιχωματώσεις που είχαν γίνει την περίοδο της δικτατορίας", σημειώνει ο αντιπεριεφερειάρχης Πειραιά. Τελικός στόχος είναι η ανάδειξη των τειχών σε έκταση 2.5 χιλιομέτρων καθώς και ένα σχέδιο ανάδειξης περιπάτου και επίσκεψης τόσο από τη στεριά όσο και από την θάλασσα.
Επίσης, αποφασίστηκε η ανάδειξη και συμπλήρωση του αρχαιολογικού έργου στην Ηετιώνεια Ακτή, με την αποκατάσταση δύο ακόμα πύργων της οχύρωσης της αρχαίας πόλης του Πειραιά, έως το 2017.
Την ίδια στιγμή, εκτός από την αρχαιολογική κληρονομιά, ο Πειραιάς "κουβαλάει" και τη σύγχρονη ιστορία του, με βιομηχανικά κτήρια και νεοκλασικά αρχιτεκτονικά δείγματα. Στις σκέψεις των αρμοδίων είναι και το "μπλέξιμο" της ιστορίας, με θεματικές διαδρομές αλλά και εκδηλώσεις λόγου, με ανάδειξη του Πειραιά μέσα από την σύγχρονη λογοτεχνία, περιηγητές αλλά και αρχαία κείμενα.

Αστικές αναπλάσεις

Αστικές αναπλάσεις; Ναι, αλλά για ποιους; 02.06.2013
Ειδήσεις από το κέντρο της Αθήνας διαδέχονται η µια την άλλη, πλέκοντας µια µυθολογία που σχεδόν έχει αυτονοµηθεί από την πραγµατικότητα. Κάποιες περιοχές σηµατοδοτούνται ως επικίνδυνα γκέτο, ως άντρα εγκληµατικότητας µε ύποπτους ξένους που καταλαµβάνουν το δηµόσιο χώρο και εκτοπίζουν τους ντόπιους. Άλλες πάλι ανυψώνονται σε συµβολικές σφαίρες, γίνονται αντικείµενα πολεοδοµικών φαντασιώσεων και υπερφίαλων παρεµβάσεων. Ο ισοπεδωτικός λόγος που τονίζει την παραβατικότητα και την εξαθλίωση, την υποβάθµιση και ερήµωση, που γενικεύει το εντοπισµένο, που συγχέει αιτία και αποτέλεσµα, πιέζει συνεχώς προς εύρεση δυναµικών λύσεων.

Η ανακούφιση της κοινής γνώµης, όπως τουλάχιστον τη µεταδίδουν και τη διαµορφώνουν τα ΜΜΕ, είναι έντονα αισθητή κάθε φορά που ανακοινώνεται ένα ακόµη µεγαλόπνοο έργο πολεοδοµικών παρεµβάσεων. Έγινε µε το Rethink Athens, έγινε και πιο τελευταία µε τις αναπλάσεις στην περιοχή του Μεταξουργείου. Με την οικονοµική, πολιτιστική και κοινωνική κρίση να βαθαίνει µέρα µε τη µέρα, και µε έναν ολοένα και πιο αποδεκτό ξενοφοβικό δηµόσιο λόγο, είναι πάρα πολύ δύσκολο να µιλήσει κανείς µε ψυχραιµία για το τι συµβαίνει στον αστικό σχεδιασµό στην Αθήνα. Όλοι και όλες µας καταφεύγουµε σε υποθέσεις, πιστεύοντας πως µπορούµε να µαντέψουµε τις κρυφές προθέσεις των άλλων. Όµως οι αστικές αναπλάσεις είναι συνήθως πιο σύνθετες και δεν επιτρέπουν µονοσήµαντες ερµηνείες.

Η αστική ανάπλαση αναφέρεται συνήθως στην αναβάθµιση του κτιριακού αποθέµατος ή της υποδοµής µιας περιοχής. Μπορεί να έχει (εκφρασµένο ή µη) στόχο και µια παρέµβαση στην κοινωνική της σύνθεση ή αντίστροφα να στοχεύει στη διατήρησή της. Στην Ευρώπη του κράτους-πρόνοιας οι αναπλάσεις είναι αντικείµενο κεντρικού πολεοδοµικού σχεδιασµού. Προϋποθέτουν σηµαντικό κρατικό προϋπολογισµό κυρίως για την κάλυψη νέων υποδοµών ή για την προσφορά εξισορροπητικών κοινωνικών µέτρων. Συµπεριλαµβάνει όµως και πόρους για αποζηµιώσεις από επεµβάσεις στην ιδιοκτησία, για οικονοµικά κίνητρα (κυρίως φορολογικές ελαφρύνσεις) σε επενδυτές, ιδιοκτήτες κ.λπ. Αντίστροφα, κι αυτό είναι σηµαντικό, όσοι εµπλέκονται στις αναπλάσεις δεσµεύονται και από αυστηρούς κανόνες: περιορισµοί τιµών ακινήτων ή ύψους ενοικίων, προσφορά κοινωνικών ή τεχνικών υποδοµών, φροντίδα του δηµόσιου χώρου κ.λπ. Και κράτος και ιδιώτες επενδύουν, κι ενώ οι δεύτεροι προσβλέπουν στο κέρδος, το πρώτο στοχεύει σε βελτίωση της περιοχής. Σε αυτή την ισορροπία βασίζεται η λογική των µέτρων αστικής ανάπλασης. Με ένα συρρικνωµένο κράτος η εξάρτηση από τον ιδιώτη θα είναι πολύ µεγαλύτερη, κάνοντας τη ζυγαριά να κλίνει πολύ επικίνδυνα προς τη µια µερά. Αξίζει τον κόπο όµως να κοιτάξει κανείς πόσες δυνατότητες έχει ακόµη το κράτος (κυρίως µέσα από την πολεοδοµική νοµοθεσία και τη διαδικασία αδειοδότησης) να θέσει τους όρους της ιδιωτικής επένδυσης. Το ότι τo κράτος «δεν µπορεί» είναι περισσότερο ιδεολογική τοποθέτηση παρά ερµηνεία της πραγµατικότητας.

Από τις αναπλάσεις επωφελούνται πολλοί και µε διάφορους τρόπους: Αυξάνει η αξία των ακινήτων, αναβαθµίζεται ο δηµόσιος χώρος, τονώνεται το αίσθηµα (πραγµατικής ή φανταστικής) ασφάλειας, βελτιώνεται η ποιότητα ζωής στο άµεσο περιβάλλον, αναβαθµίζεται αισθητικά αλλά και συµβολικά η περιοχή και πολλά άλλα.

Όµως διαβάζοντας τα παραπάνω θα έλεγε κανείς πως οι αναπλάσεις παράγουν µόνον κερδισµένους. Κάθε άλλο. Και η διαδικασία της ανάπλασης, αλλά και το αποτέλεσµά της είναι σε θέση να εκτοπίσουν σηµαντικά τµήµατα των πιο ευάλωτων κατοίκων. Σε πόλεις όπως η Αθήνα που ένα µεγάλο κοµµάτι του πληθυσµού έχει καταφύγει σε ηµιπαράνοµες ή εντελώς παράνοµες µορφές κατοικίες (καταλήψεις άδειων κτιρίων, υπόγεια, αποθήκες κ.λπ.) µια διαδικασία αναβάθµισης σηµαίνει γι' αυτούς συνήθως, όχι βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης, αλλά βίαιο εκτοπισµό. Η δε αύξηση των τιµών ακινήτων παράγει γρήγορα θύµατα ανάµεσα σε όλους όσους πληρώνουν ενοίκιο, κατοίκους και τοπικές επιχειρήσεις. Γι' αυτό και συνήθως εκεί που γίνονται αναπλάσεις υπάρχει και νοµικός περιορισµός των ενοικίων ή και πρόβλεψη για κατασκευή εναλλακτικών κατοικιών µε χαµηλά ενοίκια (π.χ. κοινωνικές κατοικίες) µέσα στην ίδια περιοχή. Συχνά σε περιπτώσεις που το κράτος δεν είναι σε θέση να κάνει αυτήν την επένδυση, η υποχρέωση αυτή µεταφέρεται στους ιδιώτες, µε απρόβλεπτες επιπτώσεις.

Όταν οι αστικές αναπλάσεις δεν συµπεριλαµβάνονται σε έναν ευρύτερο πολεοδοµικό σχεδιασµό, συνήθως είναι προϊόντα πίεσης ιδιωτών που έχουν επενδύσει το κεφάλαιό τους σε ακίνητα. Αυτό επηρεάζει και την όλη διαδικασία λήψης αποφάσεων καθώς και τις διαπραγµατεύσεις κράτους-ιδιώτη. Οι περιπτώσεις που κάτοικοι και τοπικές επιχειρήσεις συµµετέχουν σε αυτήν τη διαδικασία δεν είναι σπάνιες, παραµένουν όµως πολύ άνισες. Εκτός από λίγες εξαιρέσεις (εκεί που ο επενδυτής χρειάζεται ένα µέρος των κατοίκων µε το µέρος του για την αναβάθµιση της περιοχής), συνήθως οι συµµετοχικές διαδικασίες δυσκολεύουν τον ιδιώτη καθώς οι τοπικές φωνές είναι ένας µη προβλέψιµος παράγοντας. Γι' αυτό και η συµµετοχή συνήθως είναι περιορισµένη σε τόπους µε ισχυρά κοινωνικά κινήµατα ή µε µια σηµαντική προϊστορία συµµετοχικών διαδικασιών στον αστικό σχεδιασµό. Όµως κι εδώ ισχύει ένας σηµαντικός περιορισµός: η πρόσβαση στο δηµόσιο λόγο (κύρια προϋπόθεση για τη συµµετοχή) είναι πολύ άνιση. Αυτή η ανισότητα έχει φύλο, τάξη, προέλευση, ηλικία και γλωσσική ικανότητα. Δεν είναι τυχαίο πως δηµόσιες διαβουλεύσεις συνήθως κυριαρχούνται από νέους ντόπιους άντρες. Η συµµετοχή είναι (σχεδόν πάντα) συµµετοχή των λίγων ικανών.

Τίποτα από τα παραπάνω δεν αναιρεί την ανάγκη να βελτιωθούν γειτονιές της πόλης, απλώς περιπλέκουν σηµαντικά τις φαινοµενικά εύκολες απαντήσεις. Βάζοντας τους κατοίκους (και τις τοπικές επιχειρήσεις) και την καθηµερινότητά τους στο κέντρο της σκέψης µας για τις πολεοδοµικές παρεµβάσεις, αναδεικνύονται πολύ διαφορετικά θέµατα από αυτά που απασχολούν τη δηµόσια συζήτηση για την πόλη. Κύριο ζητούµενο παραµένει το ερώτηµα «σε ποιον ανήκει η πόλη» µε τα πολλά του παρακλάδια: Ποιος ελέγχει το δηµόσιο λόγο και ποιος είναι ο ρόλος του στον αστικό σχεδιασµό; Ποιος αποφασίζει για τις παρεµβάσεις και µε τι στόχο; Ποιος κερδίζει τελικά και ποιος χάνει; Είναι ανάγκη να προσεγγιστούν προσεκτικά αυτά τα ερωτήµατα αν είναι να βρεθούν λύσεις. Αντίθετα µια συζήτηση που µιλάει για ένα αφηρηµένο «κοινό καλό» κουκουλώνει τα ζητήµατα της άνισης πρόσβασης στην κατοικία, στην εργασία και στις υπηρεσίες – στην πόλη και στη δηµόσια σφαίρα.

Αρης ΚαλαντΙδης/ Δρ. Πολεοδόµος

Πεδίο Άρεως

Η αποκατάσταση της κατάστασης του Πεδίου του Άρεως 06.04.2016

Η κ. Κυπριανίδου στην "Αυγή" του Σαββάτου 02.04.2016, αναφέρεται στους «οραματισμούς» της για το Πεδίο του Άρεως. Μας πληροφορεί για την κατάσταση που παρέλαβε η νέα αρχή της Περιφέρειας, η οποία ήταν μια κατάσταση διάλυσης και εγκατάλειψης. Κατόπιν, μας διαβεβαιώνει ότι η εικόνα αυτή έχει αντιστραφεί.

«Το πάρκο καθαρίζεται συστηματικά με τη συνδρομή του Δήμου Αθηναίων». Αυτό ισχύει για λίγα επιλεγμένα σημεία του και γενικά πλημμελώς. Εξάλλου, θα θέλαμε να κατατεθεί προς δημόσια ενημέρωση η σύμβαση που έχει γίνει με τον δήμο. Πιστεύουμε (και έτσι ισχύει) ότι ο καθαρισμός γίνεται με καλή θέληση του δήμου και χωρίς καμία υποχρέωση για συνέπεια και συνέχεια.
«Το πάρκο φυλάσσεται καλύτερα μετά από συμφωνία με το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη». Η παρουσία της αστυνομίας στο Πεδίο του Άρεως είναι ανεπαρκέστατη, ούτε το εμπόριο ναρκωτικών έχει αποτραπεί, ούτε το εμπόριο ανθρώπων προς εκπόρνευση έχει μειωθεί, ούτε η διέλευση τροχοφόρων έχει παύσει, ούτε οι βανδαλισμοί έχουν σταματήσει. Επίσης, η παρουσία τής οπλοφορούσας αστυνομίας στο πάρκο είναι πρωτοφανής στα ογδόντα χρόνια λειτουργίας και ύπαρξής του. Πιστεύουμε ότι πολύ καλή υπηρεσία στον τομέα της φύλαξης θα πρόσφεραν ειδικοί μόνιμοι υπάλληλοι, κατάλληλοι γι' αυτή τη δουλειά.
«Το πράσινο αναβαθμίζεται με εξωτερική εργολαβία». Εάν αναβάθμιση του πρασίνου θεωρείται το ολοκληρωτικό κλάδεμα (περίπου μέχρι τις ρίζες) θάμνων και φυτών του πάρκου για λόγους ασφαλείας... τότε, ναι, γίνεται αναβάθμιση του πράσινου. Αντίθετα μ' αυτό, εμείς οι επισκέπτες του πάρκου αναβάθμιση του πράσινου θεωρούμε την αποπεράτωση της φυτοτεχνικής μελέτης της ανάπλασης, την επαναφύτευση δέντρων που ξεράθηκαν και κόπηκαν, τη δημιουργία του Βοτανικού Αττικού Κήπου στον χώρο του φυτωρίου και, τελικά, την αποκατάσταση του κατεστραμμένου ποτιστικού συστήματος.
«Ο φωτισμός και ο αστικός εξοπλισμός συντηρείται». Εδώ κι αν έχουμε τη μεγάλη οφθαλμαπάτη. Ο φωτισμός λειτουργεί μόνο σε τμήμα του Πεδίου του Άρεως που λειτουργούσε και προηγουμένως και τα περισσότερα φωτιστικά είναι κατεστραμμένα. Τα παγκάκια είναι από ανύπαρκτα έως αρκετά κακοποιημένα. Οι βρύσες είναι σπασμένες και εκτός λειτουργίας. Τα περισσότερα φρεάτια είναι σπασμένα και επικίνδυνα. Οι υδάτινες διαδρομές και τα σιντριβάνια είναι εγκαταλελειμμένα και βαλτώνουν από τα νερά της βροχής. Τα κτήρια των τουαλετών είναι σφραγισμένα και κατεστραμμένα δεν εξυπηρετούν τους επισκέπτες. Δυστυχώς, χωρίς ικανό και εξειδικευμένο προσωπικό, συντήρηση δεν γίνεται και αυτό δεν υπάρχει στο πάρκο.
«Οι παιδικές χαρές παραδίδονται ανακαινισμένες και πιστοποιημένες στα μέσα του Απρίλη». Η παράδοση των παιδικών χαρών (αν αυτή τη φορά γίνει) γίνεται μετά από τρεις αναβολές. Οι παιδικές χαρές μπορεί να πιστοποιήθηκαν, αλλά σίγουρα δεν ανακαινίστηκαν, αφαιρεμένα όργανα και παιχνίδια δεν τοποθετήθηκαν και νέα δεν προστέθηκαν. Ο μεγάλος χώρος ενασχόλησης εφήβων και μεγάλων παιδιών παραμένει, με κατεστραμμένα όργανα, χέρσος και βρόμικος.
«Τα κτήρια του Πεδίου του Άρεως αποτελούν σημαντικό απόθεμα και η αξιοποίησή τους θα ξαναδώσει ζωή στον πάρκο». Το κτήριο του «Άλσους» (Οικονομίδη), παρά τις επανειλημμένες υποσχέσεις, δεν έχει αποπερατωθεί. Περιμένουμε την αποπεράτωσή του ως χώρο Πολιτισμού και συνεύρεσης των κατοίκων της πόλης μας, σύμφωνα με τα σχέδια της ανάπλασης. Τα μικρότερα κτίσματα του πάρκου, χωρίς καθαριότητα, φύλαξη και συντήρηση στο πάρκο, δεν μπορούν να εξυπηρετήσουν τους σκοπούς για τους οποίους προορίζονται (μικρό αναψυκτήριο - περίπτερο). Ως εκ τούτου, αν και αποπερατωμένα, παραμένουν κλειστά. Η αυτοδιαχείριση του Green Park, αν και θετικότατη ενέργεια, δεν νομίζουμε ότι καλύπτει τις δυνατότητες που μπορεί να προσφέρει αυτός ο χώρος στους επισκέπτες ενός πάρκου με καλή λειτουργία. Σίγουρα ο χώρος χρειάζεται στατική μελέτη και τεχνικές επεμβάσεις.
Δυστυχώς, το Πεδίο του Άρεως παραμένει με τα πολλά προβλήματα που είχε, κάπως αυξημένα λόγω της συνεχιζόμενης εγκατάλειψής του. Η «μαγική εικόνα» που προσπαθεί να παρουσιάσει η κ. Κυπριανίδου για τον χώρο δεν ισχύει για εμάς τους επισκέπτες του. Μετά από δεκαοχτώ μήνες διοίκησης και περίπου δύο χρόνια πλήρους γνώσης των προβλημάτων του πάρκου, περιμέναμε τον χώρο σε καλύτερη κατάσταση. Θελήσαμε να παραμείνουμε στο πλευρό της διοίκησης (όπως όταν μας χρησιμοποίησε προεκλογικά), αλλά, μετά από τόσες αθετήσεις υποσχέσεων και αδιαφορία στις προτάσεις μας, διαμαρτυρόμαστε δικαίως, χωρίς κραυγές και μικροπολιτικές αντιδικίες. Παρά τις προσπάθειες της Περιφέρειας με τον τρόπο «διαίρει και βασίλευε» να μας κάνει να σιωπήσουμε, η φωνή μας θα ακούγεται. Θα επισημαίνουμε τα «κακώς κείμενα» στο πάρκο και θα προτείνουμε τρόπους βελτίωσης και αποκατάστασης της λειτουργίας του. Χωρίς λοιπόν παραπληροφόρηση και ψευδαισθήσεις, το πάρκο αυτή τη στιγμή παραμένει μία «μαύρη τρύπα» στην καρδιά της Περιφέρειας. Όσο δεν υπάρχει το κατάλληλο και ικανό προσωπικό για τον καθαρισμό του, τη συντήρησή του, τη φροντίδα του και τη φύλαξή του, δεν πρόκειται να ξαναγίνει ένας λειτουργικός, ελεύθερος, δημόσιος χώρος πρασίνου. Ένας χώρος που θα προσφέρει 24 ώρες το 24ωρο ξεκούραση, αναψυχή, δροσιά, ήπιο αθλητισμό, διασκέδαση, απόλαυση, κοινωνική συνεύρεση, προστασία από σεισμούς και καθαρότερη ατμόσφαιρα στους κατοίκους της πόλης μας και σε κάθε επισκέπτη του.

* Ο Θοδωρής Κοκκινάκης, επισκέπτης του Πεδίου του Άρεως

Η ιστορία του Πειραιά

Ο Πειραιάς και η ιστορία του / Αθανασίου Σάββας / ΤΟΥ ΣΑΒΒΑ Ν. ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ / Ο Πειραιάς, μετά το 1920, με τις εισροές των προσφύγων από τη Μικρά Ασία, γέμισε από κόσμο και παράγκες όπου έμεναν χιλιάδες Έλληνες που υπέστησαν τους διωγμούς από τους Τούρκους ύστερα από την κατάρρευση και υποχώρηση του ελληνικού στρατού στο Αφιόν Καραχισάρ. Υπολογίζεται ότι γύρω στους 60.000 πρόσφυγες προστέθηκαν στους 35.000 κατοίκους της ευρύτερης περιοχής. Είχε προηγηθεί η κατάληψη του λόφου του Βώκου από τους Μανιάτες και του λόφου του Προφήτη Ηλία από τους Κρητικούς. Βέβαια οι Μανιάτες απέκτησαν προβάδισμα γιατί ήλεγχαν με τον αείμνηστο Νίκο Γεννηματά το λιμάνι.


Το λιμάνι σταδιακά απέκτησε σημαντική άνοδο. Όλο και περισσότερα πλοία κατέπλεαν για να φορτώσουν και να ξεφορτώσουν εμπορεύματα, όπως ξύλα στο Ξαβέρι, λεμόνια στα Λεμονάδικα, τσιμέντα στο Κράκαρη. Οι επιβάτες εξυπηρετούνται στου Τζελέπη. Επιπλέον πάνω από 5.000 ναυτικοί συνωστίζονταν στα παραλιακά μαγαζιά και στα ξενοδοχεία του Πειραιά. Σε αυτούς πρέπει να συνυπολογιστούν νησιώτες που έρχονταν να βρουν την τύχη τους στην πρωτεύουσα, είτε για να μπαρκάρουν είτε να κάνουν μεροκάματο στις βιομηχανίες της περιοχής, όπως στα Λιπάσματα και στα Καπνεργοστάσια.

Οι ανάγκες του ανδρικού πληθυσμού ήταν μεγάλες. Έτσι, διαμορφώθηκαν πιάτσες με γυναίκες που πωλούσαν το κορμί τους έναντι μερικών τάλαρων. Αρχικά δημιουργήθηκαν τα Βούρλα και αργότερα η Τρούμπα. Οι γυναίκες ήταν λίγες και οι περισσότερες είχαν προστάτες. Αγαπητικούς, νταβατζήδες. Αυτοί εξασφάλιζαν "σπίτι" και "ασφάλεια" και εκείνοι εισέπρατταν συνήθως όλα τα έσοδα που είχαν από την "εξυπηρέτηση πελατών" τους. Οι συγκρούσεις ήταν αιματηρές ανάμεσα στους προστάτες. Συχνά είχαμε ξεκαθαρίσματα για τον έλεγχο κάποιας γυναίκας. Υπήρξε εποχή που οι φόνοι ήταν καθημερινό γεγονός. Νεοφερμένοι νταβατζήδες καθάριζαν τους παλαιότερους προκειμένου να καθιερωθούν ως νταήδες και προστάτες. Για να καθιερωθείς, όταν διεκδικούσε κάποιος από αυτούς μια γυναίκα, έπρεπε να επιτεθεί με μαχαίρι ή με όπλο στον "παλιό νταβά". Ο άγραφος νόμος υπαγόρευε τους τραυματισμένους να μην καταθέτουν μήνυση στην Αστυνομία και είχαν τότε δικαίωμα, όταν θα βγουν από το νοσοκομείο, να διεκδικήσουν και πάλι τη "γυναίκα" με τον ίδιο τρόπο. Με μαχαίρι ή με πιστόλι. Σε περίπτωση φόνου, η γυναίκα "φρόντιζε" τον νταή που ήταν στη φυλακή. Όμως, είχε την υποχρέωση, όταν ο "φονιάς" αποφυλακιζόταν, να την παντρευτεί.

Ανάμεσα σε αυτούς που κυριαρχούσαν στα Βούρλα, στις Λαμαρίνες, στην Τρούμπα ήταν αποφασισμένοι τσαμπουκάδες. Δεν δίσταζαν για να αποδείξουν τη δύναμή τους να προβαίνουν σε αγριότητες. Από ξυλοδαρμούς μέχρι και χαρακώματα στα πρόσωπα και από πυροβολισμούς στα πόδια μέχρι και φόνους. Έτσι κυλούσαν τα χρόνια με φόνους και εναλλαγές νταβατζήδων. Ο ένας διαδεχόταν τον άλλο. Όμως, η "κόντρα" που έμεινε στην ιστορία της Τρούμπας ήταν ανάμεσα στον "Μάπα" και στον "Κεφάλα".

Ο "Κεφάλας", κατά κόσμον Κ. Κωνσταντινίδης, ήταν παιδί της προσφυγιάς. Άγριος μαχαιροβγάλτης, που για αρκετά χρόνια κατόρθωνε να διατηρήσει τα σκήπτρα του αρχινταβατζή. Μάλιστα, όταν μια πόρνη που ήταν υπό την προστασία του, η Έλσα, είχε κολλήσει αφροδίσια νοσήματα, την έβγαλε με το ζόρι στην πιάτσα. Όταν την αντιλήφθηκε σε κάποιο μπαρ ένας αστυνομικός και την κάλεσε να τον ακολουθήσει, ο "Κεφάλας" του πέταξε μαχαίρι. Ήταν αδίστακτος. Ωστόσο ο "Μάπας" αμφισβήτησε σε κάποια φάση την κυριαρχία του και τον "καθάρισε" μέσα στο "παράπηγμα" όπου έμενε, στα Καρβουνιάρικα. Τον γάζωσαν την ώρα που κοιμόταν και λέγεται ότι ήταν χασισωμένος.

Εμβληματική μορφή του προπολεμικού Πειραιά επίσης ήταν και ο περίφημος "Σταύρακας". Ο Σταύρος Οικονόμου διατηρούσε και ένα μαγαζί όπου συνήθως μαζεύονταν και βουλευτές, και οι φασαρίες, τα μαχαιρώματα ήταν καθημερινό φαινόμενο. Μάλιστα, κάποιος καραγκιοζοπαίχτης τον καθιέρωσε ως τον μάγκα του "μπερντέ" με τραγούδι εισόδου του το "Κοντραμπάντο", στο οποίο φόρτωναν λαθραία από το λιμάνι του Πειραιά για τη Θεσσαλονίκη, γνωστού ρεμπέτη. Βέβαια, οι κόντρες και οι μάχες μεταξύ των πρωτοπαλλήκαρων εκείνης της εποχής ήταν ομηρικές, αλλά ταλαιπώρησαν τον Πειραιά και τους κατοίκους του. Ύστερα ήρθε η χούντα και ο εκλεκτός της δήμαρχος Αριστείδης Σκυλίτσης έκλεισε την Τρούμπα, γκρέμισε και το ιστορικό Ρολόι...

Από τη δεκαετία του 1970 ο Πειραιάς και η Ακτή Μιαούλη γέμισαν ναυτιλιακά γραφεία και ο εφοπλισμός έγινε κυρίαρχος στην πόλη και στον Ολυμπιακό. Πέρασαν πενήντα και πλέον χρόνια απο τότε που ο αλησμόνητος πρόεδρος Νίκος Γουλανδρής τον έκανε "Θρύλο", ενώ οι έντεκα εφοπλιστές υπό τον Σταύρο Νταιφά το 1979 τον έκαναν ΠΑΕ. Η άλλη μεγάλη αθλητική δύναμη της πόλης, ο Εθνικός, έχει πέσει στην αφάνεια μετά την αποχώρηση του Δημήτρη Καρέλλα και έχει χάσει την παλιά του ποδοσφαιρική αίγλη. Ζήσαμε τις ποδοσφαιρικές κόντρες, αλλά όλα αυτά τα χρόνια είχαμε ησυχία. Εξάλλου μετά τη μεταπολίτευση δεν είχαμε σοβαρά επεισόδια μεταξύ των πολιτών που υποστήριζαν την Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ. Δεν υπήρχαν έντονα πολιτικά πάθη και οι πολιτικές δυνάμεις διαδοχικά και εναλλακτικά ανέβαιναν και στο δημαρχιακό μέγαρο.

Σήμερα, μετά από επτά δεκαετίες περίπου, στον Πειραιά έχουμε έναν ιδιότυπο πόλεμο μεταξύ πανίσχυρων εφοπλιστών που έχουν και τις έδρες των επιχειρήσεών τους στο επίνειο. Τους εφοπλιστές ακολουθούν, εκτός από τους προσωπικούς στρατούς - μπράβους, και οι οργανωμένοι οπαδοί των ομάδων, του πρώην ΠΟΚ, στους οποίους είναι βασικοί ιδιοκτήτες.

Πρόσφατα οι εφοπλιστές με αλλεπάλληλες συνεντεύξεις Τύπου εκτόξευσαν σοβαρές καταγγελίες ο ένας για τον άλλο. Ας ελπίσουμε ότι ο παρορμητικός τους χαρακτήρας δεν θα τους παρασύρει σε καταστάσεις στις οποίες η εποχή του "Μάπα", του "Κεφάλα" και του "Σταύρακα" θα μοιάζει με παραμύθι...

Εθνικός Κήπος

Κήπων εγκώμιο / Σχίζας Γιάννης / Του Γιάννη Σχίζα. Ο διάσημος Αμερικανός συγγραφέας Χένρι Μίλλερ, «θαμώνας» της χώρας μας στα 1939, αξιοποιούσε την ευκαιρία της επινόησης του air condition για να χαρακτηρίσει την πατρίδα του ως «κλιματιζόμενο εφιάλτη»... Ο ίδιος συγγραφέας, προερχόμενος από μια χώρα με απέραντη φύση και γιγαντιαία πάρκα, αναφερόταν στον «δικό μας» Εθνικό Κήπο με τα καλύτερα λόγια: «...Είναι η πεμπτουσία ενός πάρκου, η αίσθηση που δημιουργείται όταν μερικές φορές κάποιος, κοιτάζοντας έναν πίνακα ζωγραφικής, ονειρεύεται να βρεθεί σε ένα μέρος φανταστικό, τόσο όμορφο που δεν υπάρχει πουθενά» (εφημερίδα "Free Sunday", τεύχος 155).

Από το ρεπορτάζ της ίδιας εφημερίδας μαθαίνουμε ότι ο Εθνικός Κήπος προβλεπόταν το 1836 να κατέχει έκταση 500 στρεμμάτων. Όμως κι αυτός υπέκυψε στη νεοελληνική μιζέρια, που εγκλημάτησε εναντίον τού πολεοδομικού μέλλοντος της Αθήνας ακυρώνοντας το σχέδιο των Κλεάνθη - Σάουμπερτ, με την «παριζιάνικη» ευρύτητα ελεύθερων χώρων και κυκλοφοριακών αγωγών. Έτσι περιορίστηκε στην έκταση των 155 στρεμμάτων και, ακόμη χειρότερα, περιορίστηκε από ποιοτική άποψη, καθώς μια μελέτη διαχείρισής του από τον δήμο το 2015 έδειξε ότι ο βοτανικός πλούτος του μειώθηκε 40% περίπου σε σχέση με το 1981...
Ο Εθνικός Κήπος είναι στην καρδιά της πρωτεύουσας. Οι πρωτεύουσες, και όχι μόνο, πρέπει να είναι πλουραλιστικές, να εμπεριέχουν τις μεγαλύτερες δυνατόν χρήσεις στη μικρότερη δυνατή απόσταση. Όμως αυτό δεν σημαίνει χωροταξικό τουρλουμπούκι ή τοποθέτηση χρήσεων στο μίξερ με στόχο την παραγωγή αστικών πολτών. Γράφω αυτά έχοντας κατά νου τους προσανατολισμούς της δημοτικής αρχής για την ανάμειξη του συγκεκριμένου ιστορικού χώρου με τη λειτουργία υπαίθριας γκαλερί. Αν στην τυπική λογική ένα και ένα κάνουν δύο, στη διαλεκτική της ζωής ένα και ένα μπορεί να σημαίνουν μηδέν ή και κάτι χειρότερο.
Η άνοιξη μας φέρνει στην ύπαιθρο πιο συχνά, η Καθαρή Δευτέρα μας ανοίγει αισθητικούς ορίζοντες και υποδαυλίζει μνήμες από ένα περιαστικό τοπίο μεγαλύτερης «ανοικτότητας». Κι ακόμη μας φέρνει μια ιδέα δηλωτική άλλης ποιότητας ζωής, όπως είναι η εγγύτητα φύσης και πόλης...
Η Αθήνα διαθέτει τον καλύτερο και εγγύτερο όλων των ευρωπαϊκών πρωτευουσών χώρο αναψυχής, όπου λόγω μεγέθους οι πολιτιστικές χρήσεις συνυπάρχουν αρμονικά με τη φύση. Κι αυτός είναι ο χώρος των παλιών βασιλικών ανακτόρων του Τατοΐου. Από ένα άρθρο του Κώστα Πλιάκου στο CNN Ελλάς μαθαίνουμε ότι υπάρχουν 8 μελέτες για την ανάπλαση του χώρου, που αναμένουν εναγωνίως χρηματοδότηση.
Στο μεταξύ τι γίνεται; Στο μεταξύ, οι πολίτες «χρηματοδοτούν» ενεργειοβόρες και χρονοβόρες εξόδους σε μια απώτερη φύση από το όλο και πιο ισχνό βαλάντιό τους...

Καλαθοπλεχτική και τουρισμός του Γιάννη Σιώτου

Του Γιάννη Σιώτου
Η τουριστική βιομηχανία αυτή τη στιγμή είναι ο πλέον δυναμικός τομέας της ελληνικής οικονομίας. Οι διθύραμβοι για τα ρεκόρ των τουριστών, όμως, δεν μπορούν να διασκεδάσουν τον προβληματισμό που προκαλεί η διαπίστωση ότι η αύξηση του βαθμού εξάρτησης της χώρας από τα εκατομμύρια των επισκεπτών - τουριστών. Η αλήθεια είναι, ότι με τους σημερινούς όρους που έχουν επιβληθεί στον ελληνικό τουρισμό, οδηγούμαστε με μαθηματική ακρίβεια στην ακόμα μεγαλύτερη εξάρτηση από τα καπρίτσια εκείνων που επηρεάζουν τις τουριστικές ροές: των πολυθενικών του τουρισμού, αλλά και των κυβερνήσεων των χωρών από τις οποίες προέρχεται ο μεγαλύτερος όγκος των τουριστών. Για να κατανοήσει κανείς τις επιπτώσεις, δεν έχει παρά να σκεφτεί ότι οι μεν πολυεθνικές του τουρισμού έχουν πλέον τη δυνατότητα να καθορίσουν -και ενίοτε να επιβάλουν- τους οικονομικούς όρους, ενώ οι κυβερνήσεις σίγουρα μπορούν να επηρεάσουν τις ροές. Για παράδειγμα, μία ταξιδιωτική οδηγία μπορεί να εξελιχθεί σε τουρνικιέ για τον ελληνικό τουρισμό.

Ένας αρχιτέκτονας στη Σπάρτη του 2016

Ενας αρχιτέκτονας στη Σπάρτη του 2016
Μπελαβίλας Νίκος
Δεν υπάρχει παιδί του δημοτικού σχολείου που να μην γνωρίζει την ιστορία της Σπάρτης και του βασιλέα της Λεωνίδα, της πόλης καταμεσής του κάμπου με τις ελιές και τις πορτοκαλιές, με τον Ταΰγετο και τον Ευρώτα δίπλα της. Παρ' ότι, όμως, την αρχαία ιστορία της Σπάρτης λίγο - πολύ τη μάθαμε όλοι στο σχολείο, λίγοι από όσους διαβάζουν αυτό το άρθρο είδαν ποτέ τους τα ερείπια των ναών, του θεάτρου, τον αρχαιολογικό χώρο στον βόρειο λόφο της πόλης ή επισκέφθηκαν τα μουσεία της. Ακόμη λιγότεροι γνωρίζουν τι συνέβη στη Λακωνία, στους χιλιάδες χρόνους που μεσολάβησαν, από τους Περσικούς και τον Πελοποννησιακό Πόλεμο ώς τη σύγχρονη εποχή. Συμβαίνει εδώ ό,τι κι αλλού, με την ιστορία του τόπου μας, ωσάν οι πόλεις να εκτοξεύτηκαν από τον χρυσό αιώνα της αρχαιότητάς τους στον 21ο αιώνα, χωρίς στο μεταξύ να υπήρξε οτιδήποτε άξιο λόγου.

Η νέα Σπάρτη, αυτή που βλέπουμε σήμερα, δημιούργημα της αρχαιολατρίας και του εκσυγχρονιστικού πνεύματος των Βαυαρών, αναπτύχθηκε μετά την ίδρυση του ελληνικού κράτους. Ο κοντινός της ρημαγμένος Μυστράς, δημιούργημα της φράγκικης κατάκτησης του Μωριά, της παρακμής του Βυζαντίου και της μακράς οθωμανικής περιόδου, σταδιακά εγκαταλείφθηκε για να μετατραπεί σε σημαντικό αρχαιολογικό χώρο, με λαμπρή τη βυζαντινή ταυτότητα των δύο αιώνων της ιστορίας του, αλλά επιμελώς σκιασμένη την αρχική φράγκικη περίοδό του, όπως και τη μεταγενέστερη των πέντε αιώνων που ακολούθησαν υπό τουρκική και βενετσιάνικη κυριαρχία. Άλλη μία ελληνική συνήθεια∙ η επί δύο αιώνες εθνοκάθαρση των ελληνικών αρχαιοτήτων από τις επιβλαβείς ξένες τους προσμείξεις. Πρακτική η οποία ευτυχώς υποχωρεί. Η ίδια η Σπάρτη δεν διαθέτει ούτε εκείνη την εικονοποιημένη, ελκυστική για μικρούς και μεγάλους, ιστορία των αναστηλωμένων παλατιών, οχυρώσεων και εκκλησιών του Μυστρά.

Οι ευρείς δρόμοι, οι πλατείες του νεοκλασικού της σχεδίου, τα λαϊκά ή τα πιο περίτεχνα αστικά αλλά επαρχιακά σπίτια, τα μαγαζιά, τα ξενοδοχεία του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα, οι πολυκατοικίες της μεταπολεμικής εποχής διαμορφώνουν το σημερινό αστικό τοπίο. Ο κεντρικός δρόμος, άλλοτε σχεδιασμένος ως βουλεβάρτο, πνιγμένος τώρα από την κυκλοφορία των αυτοκινήτων, και η κεντρική πλατεία με τις τοξωτές πλευρικές της στοές, είναι ό,τι πιο συμπαθητικό μπορεί να βρει κανείς σουλατσάροντας στο κέντρο της σύγχρονης Σπάρτης. Κάπως κρυμμένα από το κέντρο, όχι για τα μάτια των περαστικών, αλλά για αυτούς που τα αναζητούν και δεν βολεύονται με εύκολες αφηγήσεις, βρίσκονται δύο καλά μουσεία, το μικρό παλαιό Αρχαιολογικό Μουσείο της πόλης, του 1874-76, και το μουσείο της Ελιάς, που ιδρύθηκε το 2003 στο κτήριο της παλαιάς Ηλεκτρικής Εταιρείας.

Στην είσοδο της πόλης, πίσω από τον λόφο με τις αρχαιότητες, αρκετά κοντά στο ποτάμι, ορθώνεται ένα ερείπιο. Ένα εγκαταλειμμένο εργοστάσιο, σε μια απλωσιά τριγυρισμένη από τις ανασκαφές, τους ελαιώνες αλλά και από τις γιγαντιαίες πινακίδες των μαγαζιών του εθνικού δρόμου.

Συνεχίζοντας το παιχνίδι της άγνοιας και της γνώσης, είναι σίγουρο ότι λίγοι από τους αναγνώστες γνωρίζουν το όνομα του αρχιτέκτονα Τάκη Ζενέτου, που έκτισε αυτό το κτήριο το 1959. O Ζενέτος έχτισε στα χρόνια του '60 και του '70 πολλά εργοστάσια. Ήταν ένας πρωτοποριακός τεχνικός νους, στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα. Χρειάστηκε να περάσει μισός αιώνας για να γίνουν γνωστά οι σπουδαίες ιδέες και τα έργα του, όπως η "ηλεκτρονική πολεοδομία" του 1962 ή το "στρογγυλό σχολείο" του 1972-4 στο Μπραχάμι. Ένας φωτισμένος αρχιτέκτονας, που η σκέψη του προηγείτο κατά μία εποχή της εποχής του. Αυτός λοιπόν ο αρχιτέκτονας σχεδίασε μεταξύ άλλων σχεδόν όλες τις βιομηχανικές μονάδες της εταιρείας Φιξ στην Ελλάδα, το κεντρικό συγκρότημα της λεωφόρου Συγγρού στην Αθήνα αλλά και το μικρό άγνωστο ερείπιο της Σπάρτης. Ήταν ένα εργοστάσιο της ΧΥΜΟΦΙΞ, επεξεργασίας της αγροτικής παραγωγής των πορτοκαλιών του κάμπου της Λακωνίας. Τα χρόνια πέρασαν και το εργοστάσιο έκλεισε.

Από τα τέλη της δεκαετίας του '90, στη Σπάρτη ξεκίνησε η προσπάθεια για να κτιστεί το νέο αρχαιολογικό της μουσείο. Η τοπική κοινωνία κατέληξε να επιλέξει για τη χωροθέτησή του, εκείνη την αλάνα, σε άμεση σχέση με τις ανασκαφές αλλά και με τον Ευρώτα, στο έμπα της πόλης. Οι αρχαιολόγοι και οι αρχιτέκτονες πρότειναν -και πολύ καλά έκαναν- να μην εξαφανιστεί το βιομηχανικό κτήριο του Ζενέτου αλλά να ενταχθεί στο νέο μουσείο. Ό,τι κάνει όλος ο πολιτισμένος κόσμος. Το υπουργείο Πολιτισμού δέχθηκε την πρόταση και η Περιφέρεια Πελοποννήσου ανέλαβε να κατασκευάσει το έργο. Ώς εδώ τα πράγματα έβαιναν ομαλά. Ώσπου η διοίκηση της περιφέρειας, προ oλίγων μηνών, έκρινε ότι το διατηρητέο βιομηχανικό κτήριο ενοχλούσε την ανέγερση του νέου μουσείου. Δεν ενοχλούσε τους ειδικούς, τους τοπικούς αρχιτέκτονες που χρόνια αγωνίζονται για την κατασκευή του μουσείου, ούτε την αρχαιολογική υπηρεσία, η οποία το ανακήρυξε διατηρητέο τεχνικό μνημείο της νεώτερης εποχής, ενοχλούσε όμως την περιφερειακή πολιτική ηγεσία. Οι λόγοι είναι ακατανόητοι. Έχουν πιθανόν σχέση με τις ιδεοληψίες σύμφωνα με τις οποίες ό,τι άλλο εκτός του (σύγχρονου) ανδριάντα του Λεωνίδα δεν αναγνωρίζεται εύκολα ως ιστορικό μνημείο. Ωσάν ο κύκλος των μνημείων να τελειώνει με τα αρχαία μάρμαρα, τις απομιμήσεις τους, άντε και την πορφύρα των Παλαιολόγων.

Ίσως να είναι τα ήθη των εύκολων εργολαβιών, καθώς η προσεκτική αποκατάσταση ενός διατηρητέου κτηρίου θεωρείται μπελάς στην πιάτσα, συγκρινόμενη με την ευκολία και τη χρυσή κερδοφορία των χιλιάδων κυβικών μέτρων εκσκαφών και κατασκευών μπετόν - αρμέ που εξασφαλίζει ένα νέο μεγάλο κτήριο.

Η Περιφέρεια Πελοποννήσου ζήτησε από το υπουργείο Πολιτισμού να αποχαρακτηρίσει το μικρό εργοστάσιο και να το κατεδαφίσει, αλλιώς δεν χτίζει το μουσείο! Τα δύο κορυφαία συμβούλια μνημείων, το ΚΑΣ και το ΚΣΝΜ, απάντησαν. Το βιομηχανικό κτήριο του Ζενέτου είναι και παραμένει διατηρητέο μνημείο. Το αρχαιολογικό μουσείο μπορεί να χτιστεί συνδυάζοντας όλη τη στρωματογραφία της σπαρτιάτικης ιστορίας, την αρχαιότητα και τον μεσαίωνα, το τοπίο των παραγωγικών καλλιεργειών της ελιάς και των εσπεριδοειδών, του ποταμού, τη νεοκλασική Σπάρτη και τη μεταπολεμική ανασυγκρότηση, τη σύγχρονη πόλη του 21ου αιώνα. Ένα καλό μάθημα ιστορίας απέναντι σε ανιστόρητες ιδεοληψίες. Αλλά και μια ενδιαφέρουσα πρόταση για το μέλλον της όμορφης επαρχιακής πόλης, η οποία αναζητά την ταυτότητά της αιωρούμενη στο τεράστιο ιστορικό κενό, μεταξύ της εποχής του Λεωνίδα και του 2016. Καλή χρονιά!
*Ο Νίκος Μπελαβίλας διδάσκει πολεοδομία και ιστορία της πόλης στη Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχ. ΕΜΠ