Η αρχαία Μεσσήνη το Σάββατο 3 Αυγούστου έχει μεγάλη γιορτή
Ενα θέατρο ξαναγεμίζει θεατές μετά από 2.300 χρόνια
Της Βασιλικής Τζεβελέκου
Τα εγκαίνια του αναστηλωμένου Αρχαίου Θεάτρου της Μεσσήνης το Σάββατο
3 Αυγούστου είναι γεγονός διεθνούς επιπέδου. Επειτα από 2.300 χρόνια
σιωπής λειτουργεί εκ νέου ένα θέατρο που βγήκε στην επιφάνεια πόντο
πόντο χάρη στις συστηματικές ανασκαφικές έρευνες στην αρχαία Μεσσήνη,
την καλύτερα σωζόμενη πόλη της ελληνιστικής εποχής. Ο σύγχρονος
επισκέπτης μπορεί σήμερα να περιηγηθεί σε όλα τα δημόσια και ιερά
οικοδομήματα της πόλης, τα οποία είδε και περιέγραψε ο Παυσανίας όταν
την επισκέφθηκε στα χρόνια του αυτοκράτορα Αντωνίνου του Ευσεβούς
(155-160 μ.X.).Η λειτουργία του θεάτρου είναι γεγονός φορτισμένο συναισθηματικά για όλους τους Ελληνες και ιδιαίτερα για τους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής, που έσπευσαν να εξασφαλίσουν εισιτήριο κάνοντας sold out την εκδήλωση εδώ και πολύ καιρό. Ελκει, όμως, και το παγκόσμιο ενδιαφέρον. Με τη νέα χρήση του το αρχαίο θέατρο θα αποκτήσει μια δεύτερη ζωή.
Λειτούργησε αδιάκοπα για 600 χρόνια (από το 300 π.Χ. έως το 600 μ.Χ.), φιλοξενώντας πολιτιστικές και πολιτικές εκδηλώσεις, για να περάσει στη συνέχεια στην παρακμή, οπότε κι εγκαταλείφθηκε. «Μέσα από το χώμα ξεθάφτηκε μια διαλυμένη πόλη την οποία αναστηλώσαμε. Γεννήθηκε ξανά από το μηδέν κι ακόμα δεν έχει τελειώσει η ανασκαφική έρευνα. Η Μεσσήνη δεν έχει το παγιωμένο ύφος μιας ανασκαφής που ξεκίνησε πριν από 150 – 200 χρόνια, όπως της Ολυμπίας ή των Δελφών. Η αρχαία Μεσσήνη είναι μια νεαρή κοπέλα μόλις 26 ετών με τη γοητεία των νιάτων της, δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμα η ομορφιά της. Το στοιχείο τού γίγνεσθαι είναι που τη χαρακτηρίζει», μας λέει ο καθηγητής αρχαιολογίας Πέτρος Θέμελης που επί 26 συναπτά έτη είναι η ψυχή των ανασκαφικών εργασιών.
Εκτός της εκτίμησης της πανεπιστημιακής κοινότητας, ο Πέτρος Θέμελης χαίρει σεβασμού και αγάπης από την τοπική κοινωνία. Είναι για τη Μεσσηνία κανονικός σταρ. Και δικαιολογημένα. Επί των ημερών του οι ανασκαφές και οι αποκαταστάσεις της αρχαίας Μεσσήνης συνεχίστηκαν με ταχύτατους ρυθμούς φέρνοντας στο φως μια ολόκληρη πολιτεία. «Ενας απλός άνθρωπος είμαι, που αγαπάει τη δουλειά του και ικανοποιείται από αυτό που κάνει. Με κρατάει ζωντανό, με γεμίζει. Τώρα, αν το έργο που δημιουργώ έχει πανελλήνια και παγκόσμια απήχηση, η χαρά μου είναι ακόμα μεγαλύτερη», μας λέει με ταπεινότητα και πλατύ χαμόγελο.
«Οι εργασίες στο θέατρο θα συνεχιστούν φυσικά και μετά την εκδήλωση των εγκαινίων. Εχουμε ήδη διαμορφώσει δέκα σειρές αυθεντικών καθισμάτων, αρκετές για 1.500 ανθρώπους. Ειδικά για την εκδήλωση θα διαμορφώσουμε τα χωμάτινα διαζώματα με ξύλινες καρέκλες, χωρητικότητας άνω των 200 ατόμων», λέει. Και εξηγεί: «Τα καθίσματα διαμορφώθηκαν από τα αυθεντικά. Παρότι οι χριστιανοί έκαναν ασβέστη τα αγάλματα και αποδόμησαν τα αρχαία κτίσματα για να χτίσουν εκκλησίες, άφησαν και για εμάς ουκ ολίγα. Για παράδειγμα, πήραν τα σκαλιά ή τις πλάκες των διαδρόμων, που ήταν εύκολο να μεταφερθούν, όχι όμως και τα μεγάλα συμπαγή στοιχεία. Περίπου 2.000 εδώλια από αυτά τα βρήκαμε, τα μετακινήσαμε στον αγρό, τα μελετήσαμε και τα επανατοποθετήσαμε. Μου αρέσουν αυτά τα διαλυμένα μνημεία. Τα ξαναφτιάχνουμε από το μηδέν. Είναι διάσπαρτες πέτρες που παίρνουν μορφή. Ετσι αναπλάθεται όλη η Μεσσήνη».
Ο Πέτρος Θέμελης παρέλαβε τη σκυτάλη από τους αρχαιολόγους προκατόχους του το 1986, οπότε το Συμβούλιο της Αρχαιολογικής Εταιρείας τού ανέθεσε τη διεύθυνση των ανασκαφών της αρχαίας Μεσσήνης. Και συνεχίζει ακάθεκτος. Στόχος των εργασιών, που θα συνεχιστούν μετά τα εγκαίνια, είναι να δημιουργηθούν 15 σειρές καθισμάτων στο θέατρο.
Το έργο της ανασκαφής στο αρχαίο θέατρο έχει διαρκέσει περισσότερα από 20 χρόνια. Χρηματοδοτήθηκε από το Β΄ και το Γ΄ ΚΠΣ και από το Ιδρυμα «Σταύρος Νιάρχος», που είναι πλέον ο μέγας χορηγός του έχοντας καταβάλει τα τελευταία τρία χρόνια 1,2 εκατομμύρια ευρώ.
«Η ανταμοιβή μας είναι η αγάπη του κόσμου που επισκέπτεται την αρχαία Μεσσήνη. Το ζητούμενο είναι τα μνημεία να μπουν στην καθημερινότητα των ανθρώπων, όχι να βάλουμε φράχτες για να τα προστατέψουμε. Εχουμε λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα ώστε το θέατρο να είναι ασφαλές. Οι μεγαλύτερες φθορές δημιουργούνται από τον χρόνο κι όχι από την ανθρώπινη παρουσία. Μια-δυο φορές τον χρόνο δεν είναι πρόβλημα να γίνονται εκδηλώσεις. Εξάλλου η λειτουργία του θεάτρου είναι το ζητούμενο. Να του δώσουμε χρήση στη σημερινή εποχή και να μείνει αιώνια πλέον. Ελπίζουμε ότι η δεύτερη ζωή του θα κρατήσει πολύ περισσότερο από την πρώτη, που ήταν 600 χρόνια». Αυτή είναι η απάντηση του καθηγητή Πέτρου Θέμελη όταν τον ρωτάμε αν φοβάται τη φθορά που μπορεί να προκαλέσει η ανθρώπινη παρουσία στο θέατρο.
Οσο για τα προσωπικά του συναισθήματα, «οι δυσκολίες της καθημερινότητας μάς απομακρύνουν από τις έντονες συγκινήσεις. Ωστόσο, η χαρά είναι μεγάλη που θα μαζευτεί πάλι κόσμος σ’ αυτό το σημείο. Νομίζω ότι θα συγκινηθώ όταν έρθει η στιγμή να δω το κοινό να καταλαμβάνει τις θέσεις του».
Αμέσως μετά την ολοκλήρωση του θεάτρου, θα ακολουθήσουν οι εργασίες αναστήλωσης της Στοάς της Αγοράς, κολοσσιαίο έργο μήκους 200 μέτρων, το οποίο θα κλείσει με τον καλύτερο τρόπο το βορινό τμήμα της Αρχαίας Μεσσήνης. Να σημειώσουμε, τέλος, ότι το τελευταίο διάστημα υπάρχει έκρηξη επισκεψιμότητας στον αρχαιολογικό χώρο όχι μόνον από τουριστικά γκρουπ, αλλά και από σχολεία όλης της χώρας που γνωρίζουν την καινούργια «Κόρη»–Πόλη, ένα κόσμημα της χώρας.
v.tzevelekou@efsyn.gr
………………………………………………………………………………………….
Μια αρχαία πόλη ζωντανή στο σήμερα
H αρχαία πρωτεύουσα της Μεσσηνίας οικοδομήθηκε το 369 π.Χ. από τον Θηβαίο στρατηγό Επαμεινώνδα, ως πόλη δυνατή και μεγάλη, αντιπροσωπευτική του έθνους των Mεσσηνίων, αντίπαλον δέος της Σπάρτης. Δεν έχει καταστραφεί ή καλυφθεί από σύγχρονη πόλη και βρίσκεται σε ένα καταπράσινο μεσογειακό φυσικό περιβάλλον.
Περιλαμβάνει ιερά και δημόσια οικοδομήματα, οχυρώσεις επιβλητικές, κατοικίες και ταφικά μνημεία.
Ο επισκέπτης του αρχαιολογικού χώρου της Μεσσήνης αντικρίζει σήμερα: τις επιβλητικές οχυρώσεις με τους πύργους και τη φημισμένη Αρκαδική Πύλη, το Θέατρο, το ιερό του Σάραπη και της Ισιδας, την αγορά με την Κρήνη Aρσινόη, τους ναούς της Δήμητρας και των Διοσκούρων, τον ναό της θεοποιημένης πρώτης βασίλισσας της χώρας Μεσσάνας, το υπόγειο Θησαυροφυλάκιο της πόλης, το Aσκληπιείο, το Iεροθύσιο, το Στάδιο και το Γυμνάσιο, με ιερά και αγάλματα του Hρακλή, του Θησέα και του Eρμή, έργα των Αλεξανδρινών καλλιτεχνών (στο τοπικό Μουσείο), το Μαυσωλείο της οικογένειας των Σαιθιδών, το ιερό της Λιμνάτιδας, της Ειλειθυίας και των Κουρητών στην πλαγιά της Ιθώμης και το ιερό του Iθωμάτα Δία στην κορφή της.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Πέτρος Θέμελης συνέχισε τις ανασκαφές του Θεμιστοκλή Σοφούλη (1895), του Γεώργιου Οικονόμου (1909 και 1925) και του Αναστάσιου Ορλάνδου (1957-1975).
………………………………………………………………………………….
→Το «Διάζωμα» του Μπένου στο πλευρό του Θέμελη
«Η Μεσσήνη θεωρείται η καλύτερα σωζόμενη πόλη της ελληνιστικής περιόδου. Το θέατρο ήταν κυριολεκτικά συντετριμμένο, μια άμορφη μάζα ερειπίων κι από επάνω του περνούσε αγροτικός δρόμος. Χάρη στον Πέτρο Θέμελη ξαναπαίρνει ζωή», μας λέει ο πρώην υπουργός Πολιτισμού, που τα τελευταία χρόνια έχει βάλει σκοπό της ζωής του την ανάδειξη εγκαταλειμμένων αρχαίων θεάτρων σε όλη τη χώρα. «Το ενδιαφέρον είναι ότι ο Π. Θέμελης εφαρμόζει στρατηγική αποκατάστασης της γεωμετρίας του θεάτρου. Εχει βάλει 10 σειρές εδωλίων και συνεχίζει. Το “Διάζωμα” παίζει ρόλο υποκινητικό δίπλα στον καθηγητή για να γνωρίσει ο κόσμος τη δουλειά του και την αξία του αρχαιολογικού χώρου».
